|
1. Objectmeditatie met een Ikoon.
Ikonen zijn gemaakt voor het gebed. Het zijn vensters op de eeuwigheid,
ze geven een perspectief op het goddelijke. In het boek 'In het huis van
de Heer. Bidden met iconen' geeft Henri Nouwen meditaties aan bij vier
verschillende ikonen. Voor hem is Meditatie bij een ikoon een manier om
dieper te komen in het mysterie van het goddelijke.. Voor Nouwen is een
ikoon als het ware een heilige plaats waar je binnengaan en verwijlen.
Hij oefende met het langdurig naar een ikoon kijken. Hij schrijft: 'Zelfs
als ik mij van de ikoon verwijderde en betrokken raakte bij de vele taken
van het dagelijkse leven, had ik het gevoel alsof ik die heilige plaats,
die ik had gevonden, niet hoefde te verlaten, er kon verblijven wat ik
ook deed of waarheen ik ook ging'. Evenals Nouwen kun je een (afbeelding
van een) ikoon ter hand nemen, er langdurig naar kijken en er zelf binnengaan
als een heilige plaats en er deel aan hebben.
Het doel van deze oefening is dichter bij de goddelijke werkelijkheid
te komen en er zelf deel van uit te maken door middel van het kijken naar
een ikoon.
Gang van zaken:
Zoek een ikoon uit (een afbeelding uit een boek of een iconenkaart) die
je op de een of andere manier aanspreekt, bijvoorbeeld een ikoon van Maria
met kind of een ikoon van Christus.
Ga zitten in een gemakkelijke houding.
Maak contact met je lichaam. Probeerje zoveel mogelijk te ontspannen.
Neem de gekozen ikoon voor je.
Kijk nu aandachtig naar de ikoon. Ga na wat je allemaa! ziet: Welke kleuren?
Welke vormen? Wie staat er op de ikoon? Hoe ziet deze gestalte er uit?
Of staan er meer gestalten op de ikoon? Hoe zien die er uit? Kijken deze
gestalten elkaar aan? Hoe is hun relatie ten opzichte van elkaar en ten
opzichte van hun omgaving? Wat staat er nog meer op de ikoon?
Waar denk je aan als je deze ikoon ziet? Voel je je aangetrokken tot deze
ikoon? Of voel je juist irritatie of weerstand? Welke kleur spreekt je
aan?
Welke vorm?
Tot welk deel van de ikoon of tot welke gestalte voel je je het meest
aangetrokken?
Hoe zou dat komen?
Welke plek zou je zelf op de icoon willen innemen? Stop als het ware zelf
in de ikoon, in die heilige plaats. Zou je iets willen zeggen?
Wees tot slot even stil, terwijl je vertoeft in deze heilige plaats.
Stap vervolgens denkbeeldig uit de ikoon; keer terug naar de ruimte waar
je nu bent.
Wees even stil bij jezelf.
Neem twintig minuten de tijd voor deze oefening. Neem rustig de tijd de
oefening of te ronden.
Je kunt de meditatie afsluiten met een gebed.
Maak eventueel enkele aantekeningen in een dagboekje.
2. Oefening: meditatie bij de ikoon van de Drie-eenheid 
De bekende ikoon van de Drieëenheid is geschilderd door Andrej
Roebljov (1360-1430) in 1411.Roebljov beeldt in deze ikoon de voorstelling
uit van de oudtestamentische drie-eenheid waarover Genesis 18 vertelt.
Abraham ontvangt drie vreemdelingen gastvrij ontvangt en voorziet hen
van een maaltijd. De vreemdelingen vertellen Abraham dat zijn vrouw Sara
een kind zal krijgen. De boom op de achtergrond van de icoon kan verwijzen
naar de terebint van Mamre, waar in Genesis 18 sprake van is.
De vroege kerk heeft in Genesis 18 een aanvankelijke openbaring van de
drie-ene God gezien, ook wel de nieuwtestamentische drie-eenheid genoemd.
De ikoon wordt clan meestal zo uitgelegd dat de linkergestalte de Vader
is, de middelste gestalte de Zoon en de rechtergestalte de heilige Geest.
De boom op de achtergrond van de ikoon kan dan verwijzen naar de olijfboom
die herinnert aan de periode vlak voor Jezus'kruisiging te Getsemane (zie
bijvoorbeeld Lucas 22).
Er is bij deze ikoon ook wel gedacht aan het verhaal van de Emmausgangers
(Lucas 24:13-35). Daar wordt Jezus bij het breken van het brood en het
uitspreken van de zegen door twee van zijn discipelen, die op weg zijn
naar Emmaus, als de Christus herkend.
Uitgaande van bijvoorbeeld de nieuwtestamentische drie-eenheid kun je
als volgt meegaan in de beweging van de ikoon. De drie gestalten zijn
als het ware in een cirkelvorm ie plaatsen. De cirkelbeweging kan dan
gaan vanuit het onderste punt van de rechtergestalte, de heilige Geest,
naar Jezus Christus in het midden en dan naar de linkergestalte, naar
de God de Vader. En dan weer terug.
De handen verwijzen naar de schaal of kelk, midden op tafel. De hand van
de middelste gestalte is het dichtst bij de kelk. Twee vingers wijzen
ernaar. In de keik, is het bloed van Christus. De gehele ikoon stelt zo
het avondmaal van de Vader, de Zoon en de heilige Geest voor. Onder de
kelk bevindt zich, can de voorkant, een kleine rechthoekige opening. De
vier hoeken daarvan stellen de wereld voor. Het is een open ruimte waarnaar
de heilige Geest verwijst. Deze rechthoekige opening geeft de ruimte om
deel te nemen can de maaltijd.
Er is ook een kruisbeweging mogelijk: deze wordt gevormd door een verticale
liin van de boom de gestalte van de Zoon, de kelk en de rechthoekige opening
onderaan de tafel, alsook door een horizontale lijn, gevormd door de hoofden
van de Vader en de heilige Geest.
Is nu de cirkelvorm een symbool voor de eeuwigheid, het kruis is een symbool
voar de eindigheid, het lijden oak. Eeuwig leven en de dood gaan samen.
Henri Nouwen verwoordt dit in 'In het huis van de Heer' als volgt: `Hoe
langer wij met de ikoon bidden en hoe dieper ons hart tot in de mysterieuze
plaats wordt getrokken, waar cirkel en kruis samen aanwezig zijn, des
te vollediger zullen wij begrijpen hoe wij ons moeten engageren in de
strijd voor gerechtigheid en vrede in de wereld en hoe wij dan toch thuis
kunnen blijven in Gods liefde.'
De meditatieoefening bij deze ikoon gaat op vergelijkbare wijze als de
vorige oefening, alleen nu toegespitst op het mysterie van de Drie-eenheid.
Deze ikoon verenigt als het ware alle aspecten van het goddelijke in zich
en nodigt uit ook zelf can het gebeuren deel te nemen.
Het doel van deze oefening is dichter bij de goddelijke werkelijkheid
te komen en er zelf deel van uit te maken door middel van het schouwen
naar de icoon van de Drie-eenheid.
Gang van zaken:
Ga zitten in een gemakkelijke houding.
Maak contact met je lichaam. Probeer je zoveel mogelijk te ontspannen.
Kijk aandachtig naar de ikoon.
Ga na wat je allemaal ziet.
Welke kleuren? Welke vormen? Welke gestalten staan er op de ikoon? Hoe
zien die er uit? Kijken deze gestalten elkaar aan? Hoe is hun relatie
ten opzichte van elkaar en ten opzichte van hun omgeving? Wat staat er
nog meer op de ikoon?
Waar denk je can als je deze ikoon ziet? Voel je je aangetrokken tot deze
ikoon? Of voel je juist irritatie of weerstand? Welke kleur spreekt je
aan?
Welke vorm?
Tot welk deel van de ikoon of tot welke gestalte voel je je het meest
aangetrokken?
Hoe zou dat komen?
Welke plek zau je zelf op de ikoon willen innemen? Stap als het ware zelf
in de ikoon, in die heilige plaats. Wil je aan het avondmaal deelnemen?
Wat doet jou dat?
Zou je tegen een gestalte iets willen zeggen? Zegt omgekeerd een gestalte
iets tegen jou? Wordt jou iets gevraagd?
Wees tot slot even stil, terwijl je vertoeft in deze heilige plaats.
Stop vervolgens denkbeeldig uit de ikoon; keer terug naar de ruimte waar
je nu bent.
Wees even stil bij jezelf.
Neem twintig minuten de tijd voor deze oefening. Neem rustig de tijd de
oefening of te ronden.
Je kunt de meditatie afsluiten met een gebed.
Maak eventueel enkele aantekeningen in een dagboekje.
 3.
Mandalameditatie
Het woord mandala komt van het Sanskriet en betekent zowel cirkei als
centrum. Een mandala symboliseert de eenheid van de buitenwereld (de omtrek
van de cirkel) en de eenheid van de binnenwereld (het centrum, het middelpunt).
De ruimte binnen de cirkel is een afgebakend gebied. De mandala brengt
verschillende elementen samen tot een eenheid. De mandala is het meest
bekend geworden als meditatiemiddel in India en in Tibet.
Mandala's zijn reeds in de natuur te vinden, zoals de ronde vorm van een
bloem: de zon, een sneeuwkristal, de jaarringen in een boomstam, maar
ook de aarde zelf. Liehaamsdelen als het cog en de navel hebben eveneens
de vorm van een mandala. Mandala's zijn ook in kerken te vinden, denk
aan de roosvensters in oude kathedralen. Deze roosvensters, ook wel rozetten
genoemd, zijn ronde vensters met daarin meestai straalsgewijze motieven.
Voor de mandalameditatie kun je een speciale kaart kopen waarop een mandala
staat afgebeeld. Je kunt ook een ansichtkaart of een foto van een roosvenster
van een kerk gebruiken. Je kunt ook zelf een mandala tekenen en kleuren
en die als meditatieobject gebruiken. Wanneer je een mandala eerst zelf
tekent, go don vooral intuitief te werk. Gebruik die vormen en kleuren
die je op dot moment aanspreken.
Het doel van deze oefening is tot innerlijke rust te komen en contact
te maken met wat voorjou van waarde is door middel van het richten van
de aandacht op het centrum van de mandala.
Gang van zaken:
Ga zitten in een gemakkelijke houding.
Maak contact met je lichaam. Probeer je zoveel mogelijk te ontspannen.
Richt dan de aandacht op het centrum van de mandala.
Wanneer je bij jezelf merkt dat je voortdurend denkt aan (bijvoorbeeld)
wat je allemaal nog moet doen, blijf dan vriendelijk voor jezelf. Laat
de gedachten gewoon voor wat ze zijn of benoem ze met woorden als 'plannen',
'zorgen maken', 'zich herinneren', enzovoort.
Ga dan met je aandacht terug naar het centrum van de mandala. Vraag je
of wat voor jou de kern van je leven uitmaakt.
Wat is voor jouzelf het centrum waar je aandacht naar uitgaat? Wat is
van waarde?
Neem twintig minuten de tijd voor deze oefening. Neem rustig de tijd de
oefening of te ronden.
Je kunt de meditatie afsluiten met een gebed.
Maak eventueel enkele aantekeningen in een dagboekje.
Variant: beeldrneditatie
In plaats van een mandaia(kaart) kun je gebruikmaken van een kaart waarop
een voor jou aansprekende afbeeiding staat. Bijvoorbeeld een kunstkaart
of een kaart van een gebrandschilderd glas-in-loodraam. Ook kun je afbeeldingen
gebruiken van de veertien kruiswegstaties (je kunt ook 'de kruisweg lopen'.
In diverse (rooms-katholieke) kerken is een kruisweg
met veertien staties te vinden. ). Klik
hier voor een online kruisweg
De beeldmeditatie gaat op vergelijkbare wijze als hierboven is beschreven,
zij het dat er (waarschijnlijk) geen specifiek middelpunt op de afbeelding
te zien is waarop je je aandacht kunt richten. Richt de aandacht nu op
datgene wat je op dit moment het meest aanspreekt.
4. Oefening: meditatie bij 'het mysterie van de Drie-eenheid
' Het
mysterie van de Drie-eenheid' is door de mystica Hildegard van Bingen
(1098-1179) in een van haar visioenen gezien. Het is in een miniatuur
tot uitdrukking gebracht. Deze miniatuur stoat op de rechterflap van dit
boek afgebeeld.
Hildegard van Bingen is vooral bekend om haar visioenen. Deze liet zij
zowel opschrijven als door kunstenaars uitbeelden. Daarnaast is Hildegard
bekend om haar muziek, liederen en haar grondige kennis van de natuurkunde
en de geneeskunde. Ze wordt als tiende kind in het gezin in het jaar 1098
in Bermersheim (Duitsland) geboren. Haar ouders zijn van adellijke afkomst.
Als zij acht jaar oud is, dragen haar ouders haar als dank can God op.
Zij wordt naar de benedictijner abdij Disibodenberg gebracht, waarbij
een kluis aangebracht is voor vrouwen. Door leert Hildegard van Jutta
von Sponheim lezen en schrijven an krijgt zij les in het Latijn. Zij kornt
daarbij in contact met de benedictijnse traditie zoals het koorgebed en
de fectio divina. Hildegard leeft door van 1106-1137. No de dood van Jutta
in 1 136 volgt Hildegard haar als hoofd van de vrouwengemeenschap op.
Het is op de Disibodenberg dot Hildegard haar visioenen schouwt. !n 1
141 heeft Hildegard een bijzondere ervaring wanneer zij een vurig licht
uit de hemel ervaart. In dit visioen wordt zij aangespraken door het 'Levende
Licht'. Ze wil hier eerst geen ruchtbaarheid can geven, en wordt ziek.
Pas ais ze gehoor geeft can de opdracht die ze tijdens dot visioen ervaart
am de 'geheimen van God' te openbaren, geneest ze van haar ziekte. Een
stroom van visioenen volgt. Ze ziet hoe God werkzaam is in heel de schepping.
In 1150 sticht Hildegard op de Rupertsberg can de Rijn (waar Bingen nu
ligt) een klooster. Ze trekt er met twintig vrouwen in. Allen leven naar
de regel van Benedictus. Hildegard richt door ook een scriptorium op waar
haar boeken geschreven en gekopieerd warden.
Van 'het mysterie van de Drie-eenheid' zegt Hildegard:
'Vervolgens zag ik een zuiver licht en in dot licht een mensenbeeld in
de kleur van saffier. En deze mensengestalte was omgeven door een zacht
trillend vuur en dit overstroomt op zijn beurt het zuivere licht. Maar
dit zuivere licht en dot trillende vuur verenigen zich, am zich samen
uit te storten over het mensenbeeld.'63
`Het mysterie van de Drie-eenheid' zoals verbeeld in de miniatuur, is
in een mandalavorm. Oak haar andere visioenen zijn veelal in mandalavorm
weergegeven.
De medifatieoefening bij deze miniatuur doet denken can de vorige twee
oefeningen: de miniatuur is in een mandalavorm met een duidelijk middelpunt
waarnaar de aandacht gericht kan warden. Daarnaast beeldt de miniatuur
`het mysterie van de Drie-eenheid' uit. Evenals de ikoon van de Drie-eenheid
verenigt deze miniatuur als het ware alle aspecten van het goddelijke
in zich. Oak nodigt ze uit zelf can het gebeuren deel te nemen.
Het doe! van deze oefening is dichter bij de goddelijke werkelijkheid
te komen en er zelf deel van uit te maken door rniddel van het schouwen
naar 'net mysterie van de Drie-eenheid'.
De oefening goat als volgt:
Ga zitten in een gemakkelijke houding.
Maak contact met je lichaam. Probeer je zoveel mogelijk te ontspannen.
:Schouw aandachtig naar de rniniatuur, zoais afgebeeld op de rechter flap
van dit baek. Het is meer turen don kijken.
Go no wat je alfemaal ziet.
Welke kleuren? Welke vormen? Op welke plek staat de gestalte? Hoe ziet
deze gestalte eruit?
Waar denk je can als je deze miniatuur ziet? Voel je je aangetrokken tot
deze miniatuur? Of voel je juist irritatie of weerstand?
Welke kleur spreekt je can? Welke vorm?
Tot welk deel van de miniatuur voel je je het meest aangetrokken? Hoe
zou dot komen?
Richt don de aandacht op het centrum van de mandala, op de gestalte middenin
de miniatuur.
vraag je of wat deze gestalte voor je betekent. Zou je iets tegen de gestalte
willen zeggen? Zegt omgekeerd deze gestalte lets tegen jou? Wordt jou
iets gevraagd?
Stop nu als het ware zelf in dit `mysterie van de Drie-eenheid'. Waar
plaats je jezelf in dit mysterie?
Door wie of door wat voel je je het meest aangeraakt? Wees tot slot even
stil, terwijl je vertoeft in deze heilige plaats. Stop vervolgens denkbeeldig
uit de miniatuur; keer terug naar de ruimte waar je nu bent.
Wees even stil bij jezelf.
Neem twintig minuten de tijd voor deze oefening. Neem rustig de tijd de
oefening of te ronden.
Je kunl de meditatie afsluiten met een gebed.
Maak eventueel enkele aantekeningen in een dagboekje.
|
LITURGIE
&CETERA 
