Evangelie komt
van het Griekse woord euaggelion dat 'goede (blijde) boodschap' betekent. De
term evangelie wordt vooral gebruikt in het christendom. Een evangelie is daar
een beschrijving van het leven van Jezus Christus. Het Nieuwe Testament van de
bijbel bevat vier van deze evangeliën:
* Evangelie naar Mattheus
* Evangelie naar Marcus
* Evangelie naar Lucas
* Evangelie naar Johannes.
Datering
Evangelie Von Harnack Enc. Brit. J. A. T. Robinson W. G. Kümmel J.
Carmignac
Mattheus 70 ‑ 75 A.D.
100 ‑ 133 A.D. 40 ‑ 60+ A.D.
80 ‑ 100 A.D.. ca. 50 A.D.
Marcus 65 ‑ 70 A.D.
70+ A.D. 45 ‑ 60 A.D. ca.
70 A.D.. ca. 42 A.D.
Lukas
79 ‑ 93 A.D. ca. 100 A.D. 57
‑ 60+ A.D. 70 ‑ 90 A.D.. iets na 50 A.D.
Johannes 80 ‑ 110 A.D. ca.
100 A.D. 40 ‑ 65+ A.D.
90 ‑ 100 A.D.
Een vroege
datering wordt steeds gangbaarder
Vanaf het begin
was men zich bewust van de verschillen tussen de evangeliën. Er waren bovendien
talrijke versies in omloop. De vraag rees daardoor in welke mate men tot
harmonisering van deze teksten moest komen. Op deze vraag werden twee
antwoorden gegeven:
* De kerk besloot ondanks de
overeenkomsten tussen de verschillende evangeliën niet tot een harmonisering
van de verschillende teksten over te gaan. De vroege kerk heeft daarmee zich
weersprekende teksten bewaard, waarmee men zich openstelde voor een pluralistisch
begrip van de bijbel. Men kwam tot een canon, waarin alle gezaghebbende versies
werden opgenomen: Canonvorming van het Nieuwe Testament.
* Andere stromingen, met name de gnostiek,
tendeerden naar harmonisering van evangeliën om deze tot een lopend verhaal te
maken. Tatianus harmoniseert de evangeliën tot een boek, de Diatessaron, om
zich van al dan niet vermeende incoherenties te ontdoen. Ammonius van
Alexandrië slaat aan het harmoniseren, terwijl Marcion het evangelie
"zuivert". Omdat de God van het Oude Testament in de gnostiek een
demiurg is, zuiverde Marcion het Lukas‑evangelie van alle verwijzingen
naar dat Oude Testament. Verder werd door hem het gehele Oude Testament
geschrapt, net als de evangeliën van Marcus, Mattheus en Johannes.
* De rivaliserende evangelies op een
rijtje:
o Evangelie van Cerinthus (versie
van Cerinthus)
o Evangelie van Basilides (versie
van Basilides)
o Evangelie van Marcion (versie van
Marcion)
o Evangelie van Appelles (versie van
Appelles)
o Evangelie van Bardesanes (versie
van Bardesanes)
o Evangelie van Mani (versie van
Mani)
Behalve de
canonieke evangeliën zijn er enkele minder bekende apocriefe bekend, die ook
evangeliën genoemd worden:
* evangelie van Thomas
* evangelie van Maria Magdalena
* evangelie van Judas, Filippus etc..
De islam erkent
de evangeliën gezamenlijk als een heilige geschrift. Het wordt in het Arabisch
Indjîl genoemd en is een van de vier boeken die God, Allah, heeft laten
neerdalen: de thora aan Mozes, enkele, nu verdwenen, rollen aan Abraham, de
evangeliën aan Jezus en de koran aan Mohammed. Volgens de islamitische leer
zijn de thora en evangeliën in de loop der eeuwen door mensenhanden veranderd,
en zou niet meer duidelijk zijn wat oorspronkelijk Gods woord was. Alleen de
koran wordt als het zuivere woord van God gezien.