Geuzengeschiedenis
De geuzen vormden
een gevarieerde groep. Het waren vaak mensen die niets te verliezen hadden,
uit alle lagen van de maatschappij: ongeregelde troepen, vrijbuiters, vogelvrijen,
openlijke protestanten, mensen die te lijden hadden gehad onder het Spaanse
regiem. Hun adellijke aanvoerders wilden zelf hun tactiek bepalen en accepteerden
niet altijd het gezag van de officiële Nederlandse aanvoerder, Willem van Oranje.
Juist deze vastberadenheid en onvoorspelbaarheid maakten hen zo gevaarlijk,
bijvoorbeeld bij de onverwachte, succesvolle, inname van Brielle (Den Briel)
op 1 april 1572. De Spaanse legermaarschalk Alva leed daar een gevoelige nederlaag
en er ontstond een felle strijd om het gebied rond Den Briel. In hun fanatisme
vermoordden de geuzen toen bij Gorcum negentien katholieke geestelijken, ondanks
Oranjes pleidooi voor respect voor eigen landgenoten. De oorlog was tenslotte
onder andere begonnen om godsdienstvrijheid, niet om vestiging van het calvinisme
als staatsgodsdienst.De discipline onder de geuzen liet dus te wensen over,
maar zonder hen was Oranje kansloos.