NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis

Gnostisch erfgoed in de westerse geschiedenis

Gnostieke ideeën bleven bestaan en worden aangewezen in het werk van non-conformistische denkers als de humanist Pico della Mirandola (werd vergiftigd), de filosoof Giordano Bruno (werd op de brandstapel gebracht) en andere minder onvoorzichtige Renaissance denkers. Bruno beïnvloedde het denken van Böhme, Leibnitz, Spinoza, Schelling and Hegel. Hoewel in 1328 Guillaume Belibaste, 'de laatste gnosticus', in Zuid-Frankrijk werd verbrand wordt in de tijd daarna Gnosticisme toch nog bespeurd in de alchemy van de Zwitserse dokter en mysticus Theophrastus Bombastus von Hohenheim, bekender onder de naam Paracelsus (1493-1541).
Het mystieke systeem van Paracelsus is wel "Neoplatoons" genoemd maar er worden Gnostische trekken in herkend. Zijn werk zou teruggaan op Plotinus, de derde eeuwse heidense filosoof die, hoewel hij de Gnostici bekriticeerde om hun afkeer van de materiele wereld, toch een systeem ontwierp dat erg op dat van hen leek. Ook de Zweedse geleerde Emanuel Swedenborg (1688-1772), een mysticus die met physische middelen wilde bewijzen dat het universun geestelijk was en die contact met engelen genoot, wordt voor een gnosticus aangezien.,

Bij Protestantse bewegingen zoals het Duitse Pietisme, die de innerlijke religie benadrukken, wordt ook op overeenkomsten met de gnostiek gewezen. Philipp Jacob Spener, de grondlegger, legde nadruk op het persoonlijke innerlijke contact met God van elke gelovige. Deze ideeën hadden invloed op Goethe (1749-1832), de grondlegger van de moderne Duitse literatuur. De Engelse kunstenaar, dichter en mysticus William Blake (1757-1827), een volgeling van Swedenborg wordt door moderne gnostici herkend als een zielsverwant, evenals de negentiende eeuwse Amerikaan Henry James sr, de vader van twee beroemde zonen, William James de psycholoog-filosoof en Henry James de romanschrijver. De 19e eeuw kent een vernieuwde aandag voor de Gnostiek. In 1890 word de Eglise Gnostique, of Ecclesia Gnostica Apostolica, opgericht, op verzoek van de geest van de bisschop van Montsegur, die verscheen tijdens een seance, later herdoopt tot 'Nouvelle Eglise Gnostique Universelle'. Deze kerk vormde een select gezelschap binnen de vrijmetselarij
Madame Blavatsky's omvattende Theosofische systeem heeft elementen gemeen met de Gnostiek, zo ook het antroposofische systeem van Rudolf Steiner. Jung is vaak ook gerekend tot de gnostici.

In de 20e eeuw werd in de New-Age Beweging eclectisch veel ouder gedachtengoed geannexeerd, onder andere gnostisch gedachtengoed.