NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis

Kerkelijk Jaar: Klassiek Jaarrooster, RK 3-jarig rooster, Gemeenschappelijk Rooster, Oecumenische Jaarorde

Voor het Tweede Vaticaans Concilie in de zestiger jaren van de 20e eeuw was er in het westen een traditie van een eenjarig rooster, dit wordt wel het klassieke rooster genoemd. Deze traditie is overgenomen door de Lutherse Reformatie

Namen van de zondagen
De zondagen hadden in de klassieke westerse traditie namen gekregen ontleend aan de Latijnse aanvangswoorden van de openingsantifoon van de beginpsalm van die zondag.

Kleuren van de perioden van het Kerkelijk Jaar
Elke periode had een kleur:

-paars voor een bezinningsperiode voorafgaande aan een feest (roze halverwege het feest = paars+wit)
-wit voor het feest
- rood voor een martelaar en het vuur van de Geest
-groen voor de gewone zondagen in het jaar.

Sinds het Tweede Vaticaanse Concilie is er in de Rooms Katholieke Kerk een driejarig rooster gekomen , en de oecumene heeft dit in aangepaste vorm overgenomen (The Common Lectionary --> opnieuw verbeterd tot het Gemeenschappelijk Rooster p. 199 v. in Dienstboek - Een Proeve I)

De Lutherse Kerk heeft het oude rooster van de westerse traditie gehouden. In het Dienstboek -Een Proeve wordt voor elke zondag eerst deze Lutherse tijdeigen gegevens (in de traditie werd dit PROPRIUM genoemd, wat elke zondag hetzelfde is werd ORDINARIUM genoemd) vermeld, met name:

-introitus
-gebed van de dag
-lezing uit het Oude Testament
-graduale of antwoordpsalm
-lezing uit de brieven
-halleluja(lied)
-lezing uit het evangelie
-gebed over de gaven
-dankzegging of slotgebed

Het tijdeigen (PROPRIUM) van een kerkelijk jaar vormt een aantal kringen. Het kerkelijk jaar begint op de eerste Adventszondag. Hieronder zijn deze kringen ingevuld met de gegevens van het KLASSIEK WESTERSE ROOSTER.

KERST-KRING - de komst (adventus) voorbereidend: 4 zondagen aan Kerst voorafgaand

paars 1-ste zondag v Adv - Ps 25 Ad te, Domine levavi: Tot u Heer, heb ik geheven (Ps 25.1)
paars 2-de zondag, - Ps 80 Populus Sion Jes 30.19
roze 3-de zondag - Ps 85 Gaudete Verblijdt u (Zach 9.9/ Filip 4.4)
paars 4-de zondag - Ps 19 Rorate coeli Dauwt hemelen (Jes 45.8)
wit 25 dec: KERST
rood 26 dec:KERST -2 (gedachtenis dood van Stefanus)
wit 1-ste zondag na Kerst
rood 28 dec Onnozele Kinderen (moord van Herodus)
wit 1 jan besnijdenis van Jezus
wit 2-de zondag na Kerst
wit 6 jan EPIFANIE (verschijning aan Jezus) / doop van Jezus later/in het westen gevierd als het feest van "Driekoningen"
groen vanaf de 3-de zo na Epifanie en verder tot in de paaskring (varierend aantal zondagen)

PAAS-KRING
groen 70-ste dag voor Pasen - septuagesima
groen sexagesima
groen quinquagsesima
paars Aswoensdag (begin van de VEERTIGDAGENTIJD)
paars `Invocabit' _ ` Hij heeft Mij geroepen' - uit Psalm 91
paars ` Reminiscere' _ `Herinnert u mijn zonden niet - Ps 25
paars `Oculi mei' _ `Mijn ogen zijn bestendig op u' - Ps 25
roze ` Laetare' _ `Verblijdt u' - Ps 122
paars `Judica' _ `Oordeelt mij niet' - Ps 43 / eerste passiezondag
paars/rood: Palmzondag
wit Witte Donderdag
paars Goede Vrijdag (zwart hoort niet bij de kerkelijke kleuren - wordt soms wel gebruikt) Stille Zaterdag
wit Paasnacht / -wake wit PASEN
wit Beloken Pasen (afsluiten/beluiken van de Paasoctaaf/-week) / ` Quasimodo (= 1 Pt 2.13)
wit Goede Herder
wit `Jubilate' _ `Jubelt' - Ps 66
wit `Cantate' _ `Zingt' - Ps 98
wit `Rogate' _ `Vraagt'
wit Hemelvaartsdag wit `Exaudi' _ `Hoor Heer' - Ps 27
rood PINKSTEREN (Vuur van de Geest)

wit Trinitatis - zondag van de Drieeenheid (groen indien gevierd als 1-ste zondag na Pinksteren)
groen 2-de zondag na Pinksteren / 1-ste zondag na Trinitatis
groen alle zondagen tot aan het einde van het kerkelijke jaar
groen de laatste drie `zondagen van Voleinding' met als laatste, het einde van het kerkelijk jaar `Christus Koning'.

De namen van zondagen zijn in de verschillende roosters anders. De namen van het begin van de aanvangsantifoon worden gebruikt in het Missale Romanum, de Adem van het jaar (de orde van de Van der Leeuw stichting), het Lutherse rooster (al wordt altijd "na Trinitatis" geteld en niet "na Pinksteren") en in het Engelse Book of Common Prayer.. Wanneer je die namen vergelijkt met de namen in het Gemeenschappelijk leesrooster, dan zijn er veel parallellen: Wat in de klassieke leesroosters zondag "Invocabit", heet in het Gemeenschappelijk leesrooster de "Eerste zondag van de veertigdagentijd". Maar wat in de klassieke roosters zondag "Septuagesima" heet, kan (al naar gelang de paasdatum) een verschillende zondag na Epifanie zijn. Ook de zondagen na Trinitatis lopen niet parallel met de zondagen in de zomer of in de herfst. Het nieuwe Rooms-Katholieke leesrooster telt in de groene tijd zondagen door het jaar en gaat na de paastijd weer verder waar gebleven was voor in de groene tijd na Epifanie.
De Eerste Dag (het tijdschrift bij de oecumenischejaarorde) heeft in verschillende jaargangen verschillende namen gebruikt, maar hanteert nu de benamingen van Dienstboek -Een Proeve.