Hoe lees je een mystieke tekst
Hieronder volgen:
- Wat is een mystieke tekst.
- Hoe lees je een mystieke
tekst.
- Handleiding om een mystieke tekst te lezen.
Wat is een mystieke tekst? Mystieke teksten zijn geschreven
door mensen die zich gedreven voelen om buiten zichzelf te treden, om met de bron
van alle leven een verbond aan te gaan. Het vreemde is dat deze gedrevenheid niet
uit het eigen hart oprijst. Het overkomt hen. Hun teksten getuigen van de verbazing
en de vreugde over wat hen onthuld wordt. Maar ook van het pijnlijke zoeken en
tasten naar de betekenis van die vreemde drang, die zoete pijn. Wat hen overkomt
is eigenlijk niet in woorden uit te drukken. Toch kunnen mystici hun mond niet
houden en moeten zij spreken en schrijven over wat ze ervaren.
Mystieke
teksten zijn kwetsbaar, want het zijn beschrijvingen van heel persoonlijke ervaringen.
Hadewijch,
de beroemde 13e eeuwse begijn uit de zuidelijke Nederlanden, schrijft gedichten,
brieven en verslagen van visoenen. Haar teksten zijn zeer persoonlijk van aard.
Jan
van Ruusbroec, die in de 14e eeuw werkt in en nabij Brussel, schrijft traktaten,
waarin hij zijn zeer persoonlijke mystieke beleving beschrijft en analyseert.
Jan
van het Kruis, levend in de 16e eeuw, schrijft gedichten over zijn persoonlijke
mystieke ervaringen, waar hij later uitvoerige theologische commentaren over publiceerde.
In hun geschriften pogen de mystici niet zoiets als mystieke ervaring
bij te brengen aan hun lezers. Dat kan ook niet, dat lukt niemand. Wat ze wel
willen is mensen helpen hun weg door het leven te vinden. Het goede in het hart
van iedere mens aan te wakkeren, het vuurtje op te stoken. Vanuit eigen ervaring
kunnen zij getuigen van wat de Eeuwige in mensen doen kan.
Mystieke teksten
werken met een rijkdom aan verhalen en symbolen en moeten daarom met aandacht
en liefde gelezen worden.
Jan van het Kruis zegt over de schrijvers van mystieke
teksten:
'Uit de overvloed van hun geest vertolken zij eerder geheime mysteries
dan dat zij een rationele verklaring geven. Als dergelijke symbolen niet gelezen
worden met de eenvoudige geest van liefde en inzicht die zij bevatten, lijken
zij eerder onzin dan redelijke taal'. Hoe
lees je een mystieke tekst?
Het lezen van een mystieke tekst kan het beste gebeuren zoals monniken dat al
eeuwenlang dagelijks doen in hun geestelijke lezing of lectio divina.
Lectio
divina betekent letterlijk: goddelijke lezing. Dat is het tegenovergestelde van
het met een markeerstift diagonaal scannen van een tekst. Het is dus niet de bedoeling
snel enkele trefwoorden en aandachtspunten te laten oplichten. Lectio divina is
lezen met je volle aandacht en vanuit je hart.
In de monnikenliteratuur
spreekt men over vier fasen of trappen van de Lectio divina: lectio (lezing van
de tekst), meditatio (intensief nadenken over de tekst), oratio (je uitspreken
over de tekst) en contemplatio (de tekst volledig tot de jouwe maken, de tekst
beschouwen). Deze fasen vinden we ook terug in de eerste zin van de Regel van
Benedictus: aandachtig lezen, aandachtig luisteren, van harte instemmen, daadwerkelijk
respons geven.
Lectio / aandachtig lezen
Het gaat hier om een heel
langzame lezing van de tekst, bij voorkeur hardop, zodat je de woorden echt in
de mond neemt en proeft.
Meditatio / aandachtig luisteren
De tekst wordt
gelezen tot een woord of zinswending je raakt, tot je iets beluistert, waaraan
je blijft haken. Dit woord of deze zinswending wordt hardop herhaald, als het
ware herkauwd. In het Latijn heet dit proces ruminatio, herkauwen. Dat is wat
je koeien op een rustig plekje ziet doen: het product van een eerste verteringsproces
gereedmaken voor de volgende fase in de transformatie van grassen in melk. Met
ruminatio wordt geprobeerd om een maximum aan voedzame sappen uit een stukje tekst
te kauwen.
Oratio / van harte instemmen
In deze fase wordt verwoord
hoe je de tekst begrepen hebt en waaraan de tekst je doet denken. Het is als het
ware de samenvatting van alle opmerkingen en overwegingen tot nu toe. Je laat
daarmee zien dat je wat met de tekst kunt, dat de tekst je inspireert.
Contemplatio
/ daadwerkelijk respons
De tekst en alle opmerkingen, toevoegingen en antwoorden
worden nu in stilte in het hart overwogen.
Nu je de tekst aan alle kanten bekeken,
beluisterd en besproken hebt, gaat het in deze fase om het zoeken naar een antwoord
in je eigen binnenste:
Wat zegt de tekst me? Wat raakt me erin? Waarom raakt
het mij? En vooral: wat zou dit alles in mijn leven kunnen betekenen?
Handleiding om een mystieke tekst te lezen
1 Verdiep je in het leven van de schrijver of schrijfster
van de mystieke tekst.
Bij elke mysticus die op deze site besproken wordt,
vindt u een levensbeschrijving.
2 Lees informatie over het boek of geschrift
waaruit de mystieke tekst afkomstig is.
Bij elke mysticus die op deze site
besproken wordt, vindt u een tekst van de mysticus en een inleiding op deze tekst.
3
Lees de mystieke tekst in stilte.
Het gaat om een intensieve lezing van de
tekst.
Heel langzaam, woord voor woord lezen en stilstaan bij elk woord of
zinsnede die je opvalt.
4 Ga in gesprek met de tekst.
Hierbij gaat het
om intensief nadenken over de tekst.
Schrijf op of vertel wat de tekst je te
zeggen heeft.
Wat roept de tekst bij me op? Welke ontdekkingen doe ik, welke
weerstanden merk ik op?
Houd je daarbij strikt aan de tekst zelf.
5
Sluit dit gedeelte af met het luisteren naar passend gezang of muziek
Het gaat
hierbij om afstand te nemen van het intensieve lezen en nadenken.
Kies daarvoor
het liefst muziek die stamt uit de tijd van de betreffende mysticus of mystica.
Een
gedicht lezen mag ook.
6 Stem nu je geest af op de ontmoeting met de tekst.
Kom
tot rust en open je voor een ontmoeting met de diepe bedoeling van de tekst, daar
waar de tekst jezelf wezenlijk raakt. Steek een kaars op.. word heel stil.. haal
rustig en diep adem.. neem de tijd...
7 Lees dan de tekst hardop en verwoord
waar de tekst over gaat
Probeer nu in enkele woorden weer te geven waar de
tekst volgens jou wezenlijk om gaat en vooral waar de tekst jezelf wezenlijk raakt.
Het gaat hierbij om het diepe verstaan van de tekst. De tekst wordt in dit proces
als het ware onderdeel van jezelf |
LITURGIE
&CETERA 
