NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

LITURGIE &CETERA Thema's
  Kerkelijk Jaar
Hoofddienst   Getijden   Devotie   Uitingsvormen  

Liturgie

LITURGIEK
Liturgiek TVG

Liturgiegeschiedenis

Joods

Vroeg Christelijk

Oosters Orthodox

Westers Katholiek

Protestants

HYMNOLOGIE

Geschiedenis van de Hymnodie

Oud Joodse Hymnodie
Vroeg Christelijke Hymnodie
Griekse Hymnodie tot 900AD
Latijnse Hymnodie
Lutherse Hymnodie
Calvinistische (Franse) Psalmodie
Nederlandse Gemeentezang
na de Reformatie

Engelse Hymnodie

Muziekgeschiedenis


Kunstgeschiedenis

Prehistorie, Oudheid en Vroege Middeleeuwen
Middeleeuwen
Renaissance
Barok en Rococo
Negentiende Eeuw
Twintigste Eeuw



Psalmen

Gebruik van de Psalmen in Joods ritueel

Hebreeuwse tekst
van Psalm 1

Hebrew text of Psalm 1

A man reads Psalms at the Western WallEen joodse man leest Psalmen bij de klaagmuur

 

In de Pentateuch (of Torah), leidt Mozes de Joden in twee lofliederen: bij de doortocht door de Rode Zee (Exodus 15) en voor zijn dood (Deuteronomium 32). De Joden zingen ook na wonderen die hen geschieden met de bron(Numeri 21). Bijbelse personen zingen ook elders liederen om wonderen te bezingen, zoals Jozus en Debora.

 

Sommige opschriften bij de Psalmen geven een indicatie van hun gebruik in de eredienst:

  • Sommige (13) hebben de Hebreeuwse omschrijving shir (Grieks ode, een lied). Het duidt het lineaire verloop aan (als een rechte lijn), zowel bij wereldlijke als geestelijke liederen.
  • Vijfentachtig Psalmen hebben de (Hebreeuwse) omschrijving mizmor (Grieks psalmos, een Psalm), eena lyrische ode, of een op muziek gezet lied; een geestelijk lied begeleid met een muziekinstrument.
  • Veel psalmen (bijv. Ps 145) hebben de (Hebreeuwse) omschrijving tehillah (Grieks hymnos, een hymne), dit duidt een loflied aan. Tehillah is ook de populaire benaming van het psalmboek in het Hebreeuws: Tehillim.
  • Zes Psalmen (16, 56 - 60) hebben de (Hebreeuwse) benaming michtam.
  • Psalm 7 en Habakkuk 3 hebben de (Hebreeuwse) benaming shiggaion.

Psalmen worden gebruikt op vele plaatsen in de Joodse eredienst. Veel complete Psalmen en psalmversen maken deel uit van de ochtenddiensten. Psalm 145 (bekend als "Ashrei," het eerste woord van 2 versen aan het begin van de Psalm), wordt drie keer per dag gelezen in of voor diensten.De Psalmen 95 - 99, 29, 92, en 93, samen met enige andere lezingen vormen de inleiding ("Kabbalat Shabbat") van de Vrijdag avonddienst.

Traditioneel wordt steeds een andere "Psalm van de Day" gelezen na de ochtenddienst elke dag van de week (beginnend op Zondag met de Psalmen: 24, 48, 82, 94, 81, 93, 92). Dit wordt beschreven in de Mishnah (waarin de Joodse mondelinge traditie is vastgelegd) in het tractaat "Tamid."

Vanaf Rosh Chodesh Elul tot Hoshanah Rabbah, wordt Psalm 27 tweemaal daags gereciteerd door Joden die de traditie in eer houden.

Als een Jood overlijdt, wordt een wake gehouden bij het lichaam en Tehillim (Psalmen) worden dag en nacht gereciteerd tot aan de uitvaartdienst. Traditioneel werd deze wake uitgevoerd door de directe familie, het wordt soms ook uitbesteed aan een speciale uitvaartonderneming (Chevra kadisha.)

Veel Joden reciteren het Boek der Psalmen in een week of in een maand. Sommigen zeggen elke week ook een psalm die te maken heeft met de gebeurtenissen van de week of met wat er die week in de Torah gelezen wordt. Bovendien lezen veel Joden (met name Lubavitch, en andere Chasidim) het hele psalter voor de morgendienst op de Sabbath die voorafgaat aan de nieuwe maan.

Het lezen van de psalmen wordt in de Joodse traditie gezien als een middel om Gods gunst te verwerven. Ze worden daarom speciaal in moeilijke tijden en omstandigheden gereciteerd, zoals armoede, ziekte, of gevaar. In veel synagogen, worden psalmen na de dienst gereciteerd voor de veiligheid van de Staat israel.

Psalmen kunnen ook door een groep mensen gelezen worden die het psalmboek onderling verdelen zodat ze in minder tijd het hele psalmboek kunnen bidden.

De 116 directe citaten uit de Psalmen in het Nieuwe Testament laten zien dat ze bekend waren in de Joodse gemeenschap van de tijd van Jezus.