NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis Kunstgeschiedenis Prehistorie, Oudheid en Vroege Middeleeuwen Middeleeuwen Renaissance Barok en Rococo Negentiende Eeuw Twintigste Eeuw

The Origins of the Jesus Prayer (4)

Samenvatting deel 4: The Origins of the Jesus Prayer

K. Ware, The Origins of the Jezus Prayer: Diadochus, Gaza, Sinai, in: C. JONES (ed.) e.a., The Study of Spirituality, London 1986, p.175-184.

Een doorgeefstation van deze spiritualiteit zijn ook drie schrijvers van de Sinaï: Johannes Climacus (7e eeuw), en zijn volgelingen Hesychius (?8-9e eeuw) en Philotheus (?9-10e eeuw). Geen van allen kennen zij een strikt vastgelegde formule.

Climacus schreef een werk, populair tot op de dag van vandaag, bedoeld als gids voor monniken, en getiteld: 'De ladder van de Goddelijke opstijging'. Net als zijn tijdgenoot Maximus Confessor op het gebied van de christologie, is hij zeer synthetisch ingesteld. Hij leunt zwaar op de Apophtegmata, maar net als Diadochus integreert hij Evagriaanse en Macariaanse tendenties. Aan Evagrius ontleent hij veel van zijn technisch vocabularium, terwijl hij het speculatieve element weglaat. Aan Macarius ontleent hij de nadruk op persoonlijke ervaring. Maar het meest is hij beïnvloed door de Gaza-'school' van Barsanuphius, Johannes en Dorotheus, ook al noemt hij ze nergens direct.

Het grootste deel van de 'Ladder' gaat over het 'actieve' leven: de strijd tegen de passies, en de verwerving van primaire deugden als gehoorzaamheid, nederigheid en onderscheid der geesten. 'Sport (of trede) no.7' heeft de 'gift der tranen', een 'vreugde-schenkend berouw', tot onderwerp. Deze tranen zijn een hernieuwing van de doop-genade. Tranen zijn niet alleen expressie van berouw, maar ook van liefde als reactie op de Goddelijke vergiffenis. De climax van de geestelijke weg, de liefde die nauw verbonden is met de apatheia, komt aan bod bij de laatste 'sport', no.30. Climacus pleit voor het eenvoudig bidden, met weinig woorden (monologia). Er zijn slechts drie allusies op het Jezus-gebed in de 'Ladder' te vinden, maar deze bleken naderhand wel veel invloed te hebben. Hij is de eerste die de term 'Jezus-gebed' gebruikt. En, zeer belangrijk: dit gebed is nauw verbonden met en leidt tot de hesychia (de rust die een onophoudelijk aanbidden en verwachten van God is). [noot: Evagrius' uitspraak: "gebed is het wegstoppen van gedachten" verandert bij Climacus in: "hesychia is het wegstoppen van gedachten."]