NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis Kunstgeschiedenis Prehistorie, Oudheid en Vroege Middeleeuwen Middeleeuwen Renaissance Barok en Rococo Negentiende Eeuw Twintigste Eeuw

Geschiedenis van het hesychasme (13)

3. Spiritualiteit

Ik zal nu proberen de spiritualiteit van het hesychasme te ordenen a.d.h.v. de werkhypothese spiritualiteit zoals die in Nijmegen door het T.B.I.-instituut ontwikkeld werd.

3.1 Grondinspiratie

Hiermee worden de centrale waarden van een bep. spiritualiteit bedoeld. Voor wat betreft het hesychasme vallen daar de volgende elementen onder (die soms zeer dicht bij elkaar liggen of bijna identiek zijn):

• De hesychia.
• De amerimnia, ofwel zorgeloosheid. Dit begrip is vrijwel identiek met de hesychia, maar is meer Bijbels. Alhoewel het woord letterlijk vrij weinig voorkomt in de Bijbel, is de intentie ervan wel zeer Bijbels. De Bijbel kent twee soorten zorgen: een positief gewaardeerde bekommernis om de zaken van God en geloof, en een negatieve zorg om wereldse zaken en zekerheden. De tegenhangers daarvan zijn resp. onverschilligheid t.o.v. God, en onbekommerdheid om aardse zaken. In het hesychasme wordt geleidelijk aan, vooral sinds Climacus, de amerimnia geïdentificeerd met die tweede, deugdzame zorgeloosheid. Deze zorgeloosheid is geen doel op zichzelf, maar dient ertoe de mens volkomen vrij te maken, zodat hij zich enkel nog uit alle kracht en met alle vermogens toelegt op het liefhebben en dienen van God.³⁰
• Kennis uit ervaring van God (Palamas).
• Vereniging met Jezus en via Hem met God.
• Het gebed van (het verstand in) het hart (e.g. bij Evagrius, Diadochus, Climacus).
• De staat van het gebed; dit is een typisch monastiek ideaal vanaf het allereerste begin. Bedoeld wordt hiermee dat iemand gebed geworden is, niet anders kan dan bidden. Zelfs in zijn slaap gaat dit gebed nog door.
• Vergoddelijking van de mens; bij Athanasius betekende dit de identificatie van de mens met het gebed dat Jezus in hem bidt.^30a Het gaat hier een zeer dynamische en mystieke spiritualiteit: de mens gaat door zelfontlediging participeren aan het gebeuren van de liefde van Christus in ons.