 |
|
|
De Bergrede en de Veldrede
De Bergrede (Mattheus 5, (6 en 7) kan naast de Veldrede (Lucas 6; 17-26
(50) gelegd worden (gedeelten zijn ook in Marcus 9 en 10 te vinden): Matteus
5 met Lucas parallel
Hoewel het om dezelfde gebeurtenis lijkt te gaan geven Mattheus en Lucas
de bergrede niet in dezelfde volgorde, en ook niet met dezelfde inhoud.
Sommige uitspraken van Jezus die Mattheus in de bergrede weergeeft, heeft
Lucas elders.
Mattheus en Lucas houden zich duidelijk niet aan een tegenwoordig in
verslagen gebruikelijke chronologische volgorde. Zij organiseren hun evangelie
op een andere manier.
De bergrede binnen de opzet van Mattheus: Jezus als de nieuwe Mozes,
het evangelie als Torah.
De bergrede (Mt 5,1-7,29) is de eerste van de vijf grote redevoeringen
waarin het onderricht van Jezus in het Matteüsevangelie gegroepeerd
is. Het onderricht van Mt 5,1-7,29 vindt plaats op een berg, waarbij Jezus
de leerlingen (eerste kring rond Jezus, zie Mt 5,1-2) maar ook de aanwezige
menigte (tweede kring, zie Mt 7,28-29) aanspreekt. Door deze situering
op een berg portretteert de auteur van het evangelie Jezus als de "profeet
zoals Mozes" (vergelijk met Dt 18,15). Zoals Mozes licht Jezus leefregels
toe aan het volk Gods. Hierbij wordt het onderricht van Mozes (bekend
als Wet, Tora, leefregels) niet opgeheven, maar verder uitgediept.
De bergrede wordt door J. Lambrecht als volgt ingedeeld:
Mt 5,1-2: Verhalend begin
Mt 5,3-7,27: Rede
- 5,3-16 (de zaligsprekingen): Inleiding
- 5,17-7,12: Middenstuk (5,17-48; 6,1-18; 6,19-7,12)
- 7,13-27: Afsluiting
Mt 7,28-29: Verhalendde afsluiting
In de bergrede brengt de auteur divers materiaal dat wel aan Q(uelle)
wordt toegeschreven samen, aangevuld met eigen traditie-elementen. Sommige
blokken tekst hangen structureel samen door terugkerende formuleringen,
zoals de zaligsprekingen (5,3-16: 'gelukkig die...') en de anti-thesen
of tegenstellingen (5,17-48, 'u hebt gehoord dat er gezegd is ..., maar
ik zeg u...'). De bergrede wordt wel beschouwd als een programmatische
rede, die met opzet aan het begin van het evangelie geplaatst werd om
het programma van het rijk Gods (en Gods gerechtigheid) kernachtig uiteen
te zetten.
De andere grote onderwijzende blokken in het Matteüsevangelie zijn:
de zendingsrede (Mt 9,36-10,42); de parabelrede (Mt 13,1-52); de gemeenterede
(Mt 18,1-35) en de eschatologische rede (Mt 24,1-25,46).
Lucas' opzet van zijn evangelie: Jezus wijst als Jozua op heil en
onheil bij het al of niet luisteren naar zijn woorden.
Lucas organiseer zijn evangelie anders dan Mattheus. Wat opvalt is
dat hij zo levendig vertelt dat je eerder je kunt voorstellen dat je erbij
bent dan bij Mattheus. En dat hij grote nadruk legt op dat je hier en
nu concreet iets moet doen, hij heeft het over 'armen' in plaats van 'armen
van geest', is concreter, radicaler en uitdagender dan Mattheus en legt
er de nadruk op dat het evangelie niet alleen voor de Joden is maar voor
iedereen.
Is bij Mattheus Jezus de nieuwe Mozes, bij Lucas lijkt hij op Jozua,
die het volk wijst op het heil dat zij zullen ervaren als ze de Torah
(De vijf boeken van Mozes die het leven naar Gods wil onthullen) houden,
maar ook het onheil dat zal gebeuren als ze zich daar niet aan houden.
De geschiedenis heeft dat onheil doen kennen in de verwoesting van Jeruzalem
en de Babylonische ballingschap. Jezus spreekt in de Veldrede niet alleen
zalig, maar wijst ook op het onheil dat gebeurt als mensen zich niets
van de weg die God wijst aantrekken. Toen Lucas zijn evangelie schreef
(na het jaar 70) was Jeruzalem opnieuw verwoest, en had de geschiedenis
zich herhaald.
Jozua Midrash
bij Lucas
Nieuwe afspraak voor de ochtendgroep: 11 oktober 10.00 uur Allemanskerk
Nieuwe afspraak voor de avondgroep: 16 oktober, 19.30 uur Allemanskerk
Enige links:
De Bergrede (Wikipedia)
Bijbelstudie over de Bergrede
De
Bergrede in de Voorleesbijbel
Vergelijk
Psalm 1
Bijbelfiche
over gedeelte van de Bergrede
Serie
bijbelfiches
|
|
|
LITURGIE
&CETERA 
