NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis Kunstgeschiedenis Prehistorie, Oudheid en Vroege Middeleeuwen Middeleeuwen Renaissance Barok en Rococo Negentiende Eeuw Twintigste Eeuw

SCHRIFT

De Ontwikkeling van het Schrift

Het alfabetische schrift

Toen het Spijkerschrift, dat niet geschikt was voor weergave van langere teksten, al bijna 1000 jaar bestond, ontstond omstreeks 1600 v. Chr. - waarschijnlijk in de Sinaï - een geheel nieuw schrifttype, namelijk het alfabet. Hierin stelde elk teken een bepaalde medeklinker voor (en niets anders). Dit systeem, dat veel eenvoudiger is dan het lettergrepenspijkerschrift, werd overgenomen door een aantal Semitische volken.
Het alfabetische spijkerschrift werd echter verdrongen door het uit het Fenicische schrift verder ontwikkelde alfabet. Dit was geen spijkerschrift aangezien dat zich door zijn scherpe en hoekige structuur niet leende voor het beschrijven van het vanuit de Egyptische schriftcultuur algemeen in zwang rakende papyrus.
Het nieuwe Semitische alfabet ontwikkelde zich weer in verschillende richtingen (o.a. Hebreeuws, Aramisch en Arabisch). De Grieken ontwikkelden hun alfabet naar alle waarschijnlijkheid uit dat van de Feniciërs. Wij weten niet of de Romeinen hun alfabet rechtstreeks van de Grieken hebben overgenomen of via de Etrusken. Wel is de antiqua, het rechtopstaande Romeinse lettertype dat in steen werd gehouwen, het voorbeeld is geweest voor onze westerse hoofdletters. In de vroege Renaissance trof men klassieke teksten aan die geschreven waren in de middeleeuwse Karolingse minuskel. Men meende - ten onrechte - met een oud-Romeins schrift te maken te hebben. Omstreeks 1500 is door dit misverstand de huidige vierdeling in zwang gekomen van kapitaal en onderkast en van romein en cursief.

De technologieën van het universeel gebruikte spijkerschrift, de stempeldruk en beelddrager van klei hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van zeer stabiele, houdbare en succesvolle informerende systemen. De zwakke punten bleken uiteindelijk: het gewicht van de tabletten (transport) en de niet universele toepasbaarheid van het spijkerschrift (hoewel dat zich wel tot een bruikbaar alfabet kon ontwikkelen). Het sterke punt, de houdbaarheid van de documentatie, bleek niet doorslaggevend te zijn in de concurrentiestrijd met het lichte doch vergankelijke papyrus en de Fenicische (gemakkelijk schrijfbare) letter.