NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

LITURGIE &CETERA Thema's
  Kerkelijk Jaar
Hoofddienst   Getijden   Devotie   Uitingsvormen  

Liturgie

LITURGIEK
Liturgiek TVG

Liturgiegeschiedenis

Joods

Vroeg Christelijk

Oosters Orthodox

Westers Katholiek

Protestants

HYMNOLOGIE

Geschiedenis van de Hymnodie

Oud Joodse Hymnodie
Vroeg Christelijke Hymnodie
Griekse Hymnodie tot 900AD
Latijnse Hymnodie
Lutherse Hymnodie
Calvinistische (Franse) Psalmodie
Nederlandse Gemeentezang
na de Reformatie

Engelse Hymnodie

Muziekgeschiedenis



Katern 1973 Oren van Dienst en Heidelbergse Catechismus voor gebruik in de erediensten van de Gereformeerde Kerken in Nederland.

ORDE VAN DIENST Voorbereiding (I)
Psalm van de intocht, al of niet gevolgd door
KLEIN GLORIA I
Ere zij de Vader en de Zoon en de Hei li ge Geest, als in den beginne, nu en immer, en van eeuwigheid tot eewigheid. Amen.
Stil gebed
Aanvangswoord

In de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes.

of
Onze hulp is in de naam des Heren, die hemel en aarde gemaakt heeft.

Groet
Genade zij u en vrede van God onze Vader en van de Here Jezus Christus.

Of
Genade zij u en vrede van God de Vader door onze Here Jezus Christus in de gemeenschap met de Heilige Geest.
of
voorganger:De Heer zij met u,

gemeente: ook met u zij de Heer.

Of
Genade zij u en vrede van Hem, die is en die was en die komt, en van de zeven geesten die voor zijn troon zijn en van Jezus Christus, de getrouwe getuige, de eerstgeborene der doden en de overste van de koningen der aarde.

Verootmoediging
voorganger: Wij belijden voor U, almachtige God, dat wij tegen U hebben gezondigd in gedachten, woorden en werken.
Onze schuld is groot, ja zeer groot. Ontferm U onzer, o God; vergeef ons onze zonden en geleid ons tot het eeuwige leven. gemeente: Amen.

voorganger: Vergeving vrijspraak en kwijtschelding van al onze zonden schenke ons de almachtige en barmhartige Heer. gemeente: Amen

of
voorganger: Moge de almachtige God ons genadig zijn, onze zonden vergeven en ons geleiden tot her eeuwige leven. gemeente: Amen.

Hier kan een lied worden gezongen.
Lezing van de Wet des Heren (Exodus 20 : 2-17; Deuteronomium 5 :6-21; Marcus 12 :29-31; de christelijke leefregel kan ook uit een ander Schriftgedeelte gelezen worden).
Hier kan een lied worden gezongen.

Voorbereiding (II)

Psalm
Groet
Genade zij u en vrede vau God onze Vader en van de Here Jezus Christus.

of
voorganger: De Heer zij met u,
gemeente: ook met u zij de Heer.

Verootmoediging
voorganger: Onze hulp is in de naam des Heren, gemeente: die hemel en aarde gemaakt heeft.
voorganger: Voor U, almachtige God en tegenover elkaar belijden wij, dat we gezondigd hebben in gedachte, woord en werk. Ontferm U onzer, o God, vergeef ons onze zonden en geleid ons tot her eeuwige leven door Jezus Christus, onze Heer.

gemeente: Amen.
voorganger: Vergeving vrijspraak en kwijtschelding van al onze zonden schenke ons de almachtige en barmhartige Heer. gemeente: Amen

Hier kan een lied worden gezongen.

Voorbereiding (III)

Groet (Wordt de Voorbereiding met door de voorganger geleid, dan wordt de Groet gesproken voor het Gebed van de zondag.)
voorganger: De Heer zij met u,
gemeente: ook met u zij de Heer.
Voorbereidingsgebed
voorganger: Onze hulp is in de naam des Heren,
gemeente: die hemel en aarde gemaakt heeft
voorganger: O God, keer U naar ons toe
gemeente: en doe ons weer leven met hart en ziel.
voorganger: Laat ons, o Heer, uw liefde zien
gemeente: en geef ons uw heil.
voorganger: O Heer! hoor ons gebed
gemeente: en laat ons geroep tot U komen. Amen.

Psalm
KYRIE
voorganger: Laten wij de Heex om ontferming aanroepen voor de nood der wereld en zijn naam prijzen want zijn barmhartigheid heeft geen einde.
voorganger: Gebedsintentie
gemeente: HEER, ont-ferm U!
GLORIA
(zie onder voorbereiding IV of gezang 254 of in de kersttijd Gezang 134)

Voorbereiding (IV)
Psalm
Groet
voorganger: De Heer zij met u,
gemeente: ook met u zij de Heer.
Voorbereidingsgebed
voorganger: Onze hulp is in de naam des Heren,
gemeente: die hemel en aarde gemaakt heeft.
voorganger: Almachtige God,
voor U liggen alle harten open, alle begeerten zijn bij U bekend
en geen geheim is voor u verborgen: schep in ons een rein hart,
en neem uw Heilige Geest niet van ons, zodat wij U van harte liefhebben
en grootmaken uw heilige naam door Christus, onze Heer,
gemeente: Amen.

KYRIE
voorganger: Laten wij de Heer om ontferming aanroepen voor de nood der wereld en zijn naam prijzen want zijn barmhartigheid heeft geen einde.
gemeente: HERE God, ont ferm U!
Christus, ontferm U!
HERe God,ontferm U!

GLORIA

gemeente: Ere zij God in den hoge, en vrede op aarde bij mensen des welbehagens!
koor: Wij loven U, wij vereren U, wij zegenen U, wij verheerlijken U, wy danken U voor uw heerlijkheid, o Heer God, koning des hemels, God, onze Vader almachtig. O Heer, eniggeboren Zoon, Jezus Messias, o Heer, God, Lam van God, Zoon van de Vader, die de zonden der wereld wegdraagt, ontferm U over ons; die de zonden der wereld wegdraagt, hoor ons gebed. Gij die gezeten zijt ter rechterhand van God de Vader, ontferm U over ons.
Want Gij alleen zijt heilig, Gij alleen de Heer, Gij allerhoogste, o Jezus Messias met de Heilige Geest,
in de heerlijkheid van God de Vader! Amen.

Dienst des Woords
Gebed om verlichting met de Heilige Geest of Gebed van de zondag
Lezing van de Heilige Schrift
Oude Testament
psalm
Apostellezing; na deze lezing kan worden gezegd of gezongen gemeente:
Halleluja, halleluja, halleluja
in adventsen lijdenstijd:
Hosanna.

Evangelie
na aankondiging van de evangelielezing kan gezongen worden: Lof zij U, o Heer!
onmiddellijk na de lezing:

Lof zij U, Christus!
of
U komt de lof toe, U het gezang, U alle glorie, o Vader, o Zoon, o Heilige Geest, in al le eeu wen der eeuwen.

Prediking
Hier kan een lied worden gezongen.
(Geloofsbelijdenis)
De apostolische geloofsbelijdenis, gesproken of gezongen:
Ik geloof in God de Vader, de Almachtige, Schepper des hemels en der aarde,
En in Jezus Christus, zijnen eniggeboren Zoon, onzen Here,
die ontvangen is van de Heilige Geest, geboren uit de maagd Maria,
die geleden heeft onder Pontius Pilatus,
is gekruisigd, gestorven en begraven, nedergedaald ter helle.
Ten derden dage wederom opgestaan van de doden,
opgevaren ten h-emel, zittende ter rechterhand Gods
des almachtigen Vaders, vanwaar Hij komen zal om te oordelren de levenden en de doden.
Ik geloof in de Heilige Geest. Ik geloof één heilige, algemene, Christelijke Kerk,
de gemeenschap der heiligen, vergeving der zonden, wederopstanding des vleses
en een eeuwig leven. Amen.

of
De Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel
Wij geloven in een God, de almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde, van alle zichtbare en onzichtbaxe dingen;
En in één Here Jezus Christus, de eniggeboren Zoon van God, geboren uit de Vader voor alle tijden,
God uit God, Licht uit Licht, waarachtig God uit waarachtig God, geboren, niet geschapen, een van wezen met de Vader, en door wie alles is geworden; die om ons mensen en om ons behoud is nedergedaald uit de hemel en is vlees geworden, door de Heilige Geest uit de maagd Maria en is mens geworden, die ook voor ons is gekruisigd onder Pontius Pilatus, geleden heeft en begraven is, en op de derde dag is opgestaan volgens de Schriften, is opgevaren naar de hemel en zit aan de rechterhand van de Vader, en zal wederkomen in heerlijkheid om te oordelen de levenden en de doden, en aan zijn rijk zal geen einde komen;
En in de Heilige Geest, die Here is en levend maakt, die uitgaat van de Vader en de Zoon, die samen met de Vader en de Zoon aanbeden en verheerlijkt wordt, die gesproken heeft door de profeten.
En een heilige, katholieke en apostolische Kerk.
Wij belijden een doop tot vergeving van de zonden. En wij verwachten de opstanding van de doden en het leven in de wereld die komt.
Amen.

Voorbeden De gemeente kan de voorbeden overnemen met de woorden: Heer, onzeHeer, wij bidden U: verhoor ons. Inzameling der gaven
Na de inzameling kan worden gebeden: Genadige God, zegen onze gaven, teken van toewijding aan U en aan de mensen.Want heel ons leven behoort U toe. Laat het dan een levend, heilig, U welbehagelijk offer zijn, door Hem die zich voor ons gegeven heeft, Jezus Christus, onze Heer.
gemeente: Amen.
Als het heilig avondmaal met wordt gevierd, wordt de dienst besloten met een lied en de zegen.

Maaltijd des Heren
Tijdens de inzameling van de gaven worden brood en wijn binnengebracht en de tafel toebereid. Daarna kan de voorganger de volgende nodiging spreken:
De Heer heeft zijn tafel bereid voor wie in Hem geloven en Hem liefhebben.
Als dienaren van Jezus Christus nodigen wij u uit om dankbaar en gelovig met ons de gebeden te zeggen en brood en wijn te ontvangen uit zijn hand.

De grote lofprijzing

voorganger: Vrede met u allen.
gemeente: Vrede ook met u.
voorganger: De harten omhoog!
gemeente: We heffen ze op tot de Heer.
voorganger: Laten wij danken de Heer onze God.
gemeente: Het past ons de Heer te danken.

of:
voorganger: De Heer zij met u. Verheft uw barren tot God
en laat ons de Here onze God dankzeggen want Hij verdient onze dank.
voorganger:Ja waarlijk, het past ons, o Heer, goed is het en heilzaam,
dat wij U dankzeggen, overal en altijd, Heilige Vader, eeuwige God,
door Christus, onze Heer, die ons mensen is gelijk geworden en zich vernederd heeft tot de dood,
ja, tot de dood aan het kruis.
Daarom hebt Gij Hem uitermate verhoogd en Hem een naam gegeven boven alle naam,
opdat in zijn naam zich zou buigen alle knie van hen die in de hemel en op aarde zijn tot eer van God de Vader.
En daarom met engelen en machten en ktachten, met allen die staan voor uw troon
verheffen ook wij onze stem en zingen vol vreugde U toe:

gemeente: Heilig, heilig, heilig is de Heer der heerscharen,
de ganse aarde is vol van zijn heerlijkheid. Hosianna in den hoge.
Gezegend Hij die komt in de naam des Heren.Hosianna in den hoge.
(deze woorden kunnen ook door de voorganger worden gezegd)

voorganger: Wij zegenen U omwille van Jezus, uw Zoon, uw onvolprezen gave,
die is overgeleverd om onze overtredingen en om onze rechtvaardiging is opgewekt en zo alles heeft volbracht,
die zich met hart en ziel aan deze wereld heeft gegeven.
Want in de nacht, waarin Hij werd overgeleverd, nam Hij een brood,
sprak de dankzegging uit, brak het en zei:
Dit is mijn lichaam voor u, doet dit tot mijn gedachtenis.

Evenzo ook de beker, nadat de maaltijd afgelopen was en Hij zei:
Deze beker is het nieuwe verbond in mijn bloed,
doet dit zo dikwijls gij die drinkt tot mijn gedachtenis.

gemeente: Als wij dan eten van dit brood en drinken uit deze beker,
verkondigen wij de dood des Heren, totdat Hij komt.
voorganger: Zo gedenken wij het verlossend lijden van de Messias, onze Heer, die verrezen is en leeft.
En wij verkondigen zijn dood, totdat Hij komt.
gemeente: Maranatha.
voorganger: Zend dan, o God uw Heilige Geest, zodax wij eten en drinken het leven dat niet vergaat.
En zoals dit brood dat wij breken was verstrooid over de velden maar werd samengebracht
en een is geworden, breng zo uw gemeente bijeen van heinde en ver in het rijk van uw vrede.
Want U alleen komt alle eer toe door Jezus uw Dienaar in eeuwigheid! gemeente: Amen.

of
Almachtig„ God en barmhartige Vader, wij bidden U,
dat Gij in dit avondmaal door uw Heilige Geest
in onze harten wilt bewerken, dat wij
met her geofferde lichaam en bloed van uw lieve Zoon, Jezus Christns
gespijzigd en gelaafd worden,
opdat wij niet meer in onze zonden, maar Hij in ons
en wij in Hem leven,
en wij met elkander als lidmaten van een lichaam in broederlijke liefde verbonden worden.
Verhoor ons, o God, en barmhartige Vader, door Jezus Christus onze Heer.
Amen.

De gemeente kan zich on verzamelen om de tafel.

voorganger: Laten wij bidden tot God onze Vader met de woorden die Jezus ons gegeven heeft:
Onze Vader die in de hemel zijt, uw naam worde geheiligd,
uw koninkrijk kome, uw wil geschiede
op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij onze schuldenaars vergeven, en leid ons met in verzoeking
maar verlos ons van de boze. gemeente: Want van U is het koninkrijk en de kracht
en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen.

Hier kan her „Lam Gods" worden gezongen: gezang 188 of:
Christus, heilig Gods lam, die der wereld zonden draagt, ontferm U onzer;
Christus, heilig Gods lam, die der wereld zonden draagt, ontferm U onzer;
Christus, heihg Gods lam, die der wereld zondendraagt, geef ons Uwen vrede!
A men,

De gemeenschap van brood en beker
Bij bet uitdelen spreekt de voorganger:
Het lichaam van Christus voor u (gegeven). Het bloed van Christus voor u (vergoten).

of
Het brood, dat wij breken, is gemeenschap met het lichaam van Christus.
(Neemt, eet, gedenkt en gelooft dat her lichaam van onze Here Jezus Christus gegeven is tot een volkomen verzoening van onze zonden.)
De beker der dankzegging, waarover wij de dankzegging uitspreken, is gemeenschap met het bloed van Christus.
(Neemt die, drinkt alien daaruit, gedenkt en gelooft dat het kostbaar bloed van onze Here Jezus Christus vergoten is tot een volkomen verzoening van al onze zonden.)

Tijdens de communie kan worden gemuciseerd of gezongen.

 

 

 

Gebed na de communie
voorganger: U zeggen wij lof en dank, hemelse Vader,
dat Gij ons de gemeenschap met uw Zoon geschonken hebt;
en wij bidden u:
laat deze gemeenschap in ons altijd sterk zijn, opdat wij als nieuwe mensen leven,
U ter eer, onze naaste tot heil.

gemeente: Amen.

In plaats van dit gebed of van het slotlied kan ook ak volgt worden gesproken en (of) gezongen:
voorganger: Laat ons de Heer die ons aan zijn tafel heeft ontvangen samen dankzeggend prijzen. Psalm 103 :1-5; 8-13; 19-22;
Psalm 138 :1-3; 8 of een andere psalm.

(Lied)
Wegzending en zegen
voorganger: Gaat nu heen in vrede met de zegen des Heren.
De genade van onze Here Jezus Christus en de liefde van God
en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen.
gemeente: Amen.

In plaats van deze zegen kan ook gesproken worden:

voorganger: De HERE zegene u en behoede u;
de HERE doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig;
de HERE verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede.
gemeente: Amen.

 

VOOR EEN MIDDAG/AVONDDIENST
Voorbereiding
Psalm
Stil gehed
Aanvangswoord Onze hulp is in de naam des HeaeN, die hemel en aarde gemaakt heeft.
Groet Genade zij u en vrede van God onze Vader en van de Here Jezus Christus.
Dienst des woords
Gebed om verlichting met de Heilige Geest
Lezing van de Heilige Schrift
Lied
Lezing van de catechismus
Prediking
Geloofsbelijdenis, of lied waarmee de gemeente haar geloof belijdt.
Dankzegging en voorbeden
Inzameling der gaven
Lied
Zegen
voorganger: Gaat heen in vrede met de zegen des Heren. Zegene u de almachtige God,
Vader, Zoon en Heilige Gees[. gemeente: Amen.

 

VOOR EEN LEERDIENST
LIED
GEBED
LEZING VAN DE HEILIGE SCHRIFT
UITLEG
LIED
GEBEDEN
INZAMELING VAN DE GAVEN
LIED
ZEGEN

 

VOOR EEN MORGENGEBED
Aanhef
voorganger: Heer, open mijn lippen,
allen: zo zal mijn mond uw lof verkondigen.
voorganger: Psalm 95 :1-7 (onberijmd)
Hymne of ander morgenlied

Een hymne is een oorspronkelijk in het Latijn geschreven lied dat een plaats in her getijdegebed heeft gekregen. Het eindigt gewoonlijk met een lofprijzing van Vader, Zoon en Heilige Geest. In her Liedboek voor de Kerken staan de volgende ochtendhymnen: 156 voor de Kersttijd, 197 voor de Paascijd, 237 voor Pinksteren. Het morgenlied kan ook gezongen worden na de gebeden.

Psalmengebed
v. Haast U, o Heer tot mijn hulp
a. en wees tot mijn redding gereed!
v. Ere zij de Vader en de Zoon en de Heili ge Geest,
a. als in den beginne, nu en immer en van eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen.

Psalmen, gelezen en gezongen, afgesloten met de lofprijzing:
Ere zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest,
als in den beginne, no en immer en van eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen.

Lezing van de Heilige Schrift al of niet ingeleid met, eventueel gevolgd door een korte uitleg.

Canticum Een cancicum is een lied uit de Bijbel buiten het boek der Psalmen. De lofzang van Zacharias (gezang 67) wordt gewoonlijk in het morgengebed gezongen. Ook kan op deze plaats het Te Deum (gezang 399) worden gezongen

Gebeden, eventueel ingeleid met

v. Kyrie eleison ;
a. Christe eleison, Kyrie eleison!
Morgengebed
Voorbeden
Stil gebed
Gebed des Heren

Zegen
voorganger: Zegene ons de almachtige God, Vader, Zoon en Heilige Geest
allen: Amen.
(de inzameling van de gaven kan plaatsvinden bij de uitgang) .


VOOR EEN AVONDGEBED

Voorbereiding
voorganger: Onze hulp is in de naam des Heren,
allen: die hemel en aarde gemaakt heeft.
voorganger: HERE, onze God, vergeef ons al wat wij misdeden en laat ons eet in vrede leven.
allen: Amen.

Hymne of een ander avondlied Een hymne is een oorspronkelijk in her Latijn geschreven lied dat een plaats in het getijdegebed heeft gekregen. Het eindigt gewoonlijk met een lofprijzing van Vader, Zoon en Heilige Geest. In het Liedboek voor de Kerken staan de volgende avondhymnen: 253 en 383 voor zondagen, 382 voor weekdagen; 226 voor de Advent, 346 voor de Paastijd, 260 voor gedenkdagen van de kerk. Het avondlied kan ook gezongen worden na de gebeden.

Psalmengebed
v. Haast U, o Heer tot mtjn hulp
a. en wees tot mijn redding gereed!
v. Ere zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest,
a. als in den beginne, nu en immer en van eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen.

Psalmen, gelezen en gezongen, afgesloten met:

KLEIN GLORIA
Ere zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, als in den beginne, nu en immer, envan eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen.

Lezing van de Heilige Sthrift al of niet ingeleid met, eventueel gevolgd door een korte uitleg.

Canticum Een canticum is een lied uit de Bijbel buiten het boek der Psalmen. In het avondgcbed wordt de lofzang van Maria gezongen (gezang 66) of de lofzang van Simeon (gezang 68).

Gebeden eventueel ingeleid met
v. Kyrie eleison
a. Christe eleison, Kyrie eleison!
Avondgebed
Voorbeden
Stil gebed
Gebed des Heren

Zegen
voorganger: Zegene ons de almachtige God, Vader, Zoon en Heilige Geest.
allen: Amen.
(De inzameling der gaven kan plaatsvinden bij de uitgang)