NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis

De Westerse Katholieke Liturgie

De Novus Ordo Missae

•  Wat is de Novus Ordo Missae
  
•  Kenmerkende gebruiken
  
•  Oorsprong
  
•  Receptie
  
•  De onderdelen van de Eucharistie in de Novus Ordo Missae

Wat is de Novus Ordo Missae
Novus Ordo Missae (N.O.M., Nieuwe Liturgie van Paulus VI, Novus Ordo, Nieuwe Missaal, Nieuwe Mis) is de benaming van de Nieuwe Misorde die in 1969 en 1970 onder Paus Paulus VI aan de Latijnse kerk in het Westen opgelegd is door middel van de constitutie Missale Romanum (1969). Zij geldt als vervanging voor de oude Romeinse (Tridentijnse) ritus.

Kenmerkende gebruiken
Deze liturgie wordt meestal in de volkstaal gevierd. De gewoonte dat de celebrerende priester of bisschop met zijn gezicht gericht naar het volk staat is officieel niet de normale situatie, (dit wordt duidelijk wanneer men in de rubrieken leest "de priester keert zich naar het volk, en..., wat dus wil zeggen dat hij dus gedurende de overige delen van de liturgie niet naar het volk gekeerd staat) maar wel toegestaan en in de praktijk sindsdien veruit het meest gebruikelijk. Soms wordt de Novus Ordo Missae ook in het Latijn gevierd. De handelingen van deze liturgie zijn vaak modern. De H. Communie wordt in veel landen op de hand van de gelovigen gelegd, terwijl dit vroeger, voor de invoering van de Novus Ordo Missae, verboden was en de priester in die tijd de H. Hostie uitsluitend direct op de tong legde.

Oorsprong
Deze nieuwe liturgie werd ontworpen door de pauselijke commissie Consilium ad exsequendam Constitutionem de Sacra Liturgia ofwel kortweg het Consilium. Deze commissie stond onder leiding van pater, later aartsbisschop, Annibale Bugnini. Belangrijke hervormingsgezinde liturgisten werkten in de commissie aan een nieuwe liturgie die aan de veranderingswil en de instructies van de Constitutie Sacrosanctum Concilium, een decreet van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965), moest voldoen. Onder de bekende liturgiewetenschappers bevonden zich ook belangrijke geestelijken, zoals dom Bernard Capelle O.S.B., de voormalige abt van de Abdij Keizersberg in Leuven (België).

Vanwege de oecumenische gedachte werden ook zes protestantse theologen in de pauselijke commissie aangesteld, waaronder dominee Max Thurian. Zij hadden het recht adviezen en wijzigingen in te dienen. Doel was om te komen tot een ritus voor de Eucharistie die niet langer aanstootgevend zou zijn voor de aanhangers van de Reformatie. Thurian drukte na totstandkoming van de nieuwe liturgie zijn overtuiging uit, dat "elke protestantse kerk deze nieuwe liturgie gezamenlijk met de katholieke kerk voor het Avondmaal moet kunnen gebruiken". De oude katholieke liturgie, de zogenaamde Tridentijnse ritus, was door de protestanten altijd afgewezen en aangevallen, omdat deze ritus de Misoffer-theologie benadrukt. Theologen wijzen er echter op, dat enige gebeden, zoals eucharistisch gebed I, nog altijd niet geheel aanvaardbaar zijn voor protestanten.

Receptie
De invoering van de Novus Ordo Missae gaf aanleiding tot steeds meer liturgische experimenten, waartegen het Vaticaan echter sinds enige jaren waarschuwt.

Onmiddellijk na de invoering van de Novus Ordo Missae kwam er veel verzet tegen deze nieuwe liturgie tot stand. Conservatieve bisschoppen klaagden, dat de verandering verder ging dan de constitutie Sacrosanctum Concilium voorschreef. De opgekomen stroming van het Traditionalisme wees de Novus Ordo Missae zelfs geheel af en viert de Mis nog steeds volgens de Tridentijnse ritus. Ook van officiële kerkelijke zijde kwam er kritiek. De conservatieve kardinalen Alfredo Ottaviani en Antonio Bacci boden hun grieven aan Paus Paulus VI aan en gaven daarbij te kennen, dat zij de Novus Ordo Missae eigenlijk onaanvaardbaar vonden, vanwege protestantiserende tendensen. Beide kardinalen gingen, gesteund door conservatieve Romeinse theologen, zelfs zover te zeggen, dat trouwe Rooms-Katholieken verplicht zijn de Novus Ordo Missae niet bij te wonen en de Tridentijnse liturgie vast te houden. Paulus VI trok zich niet zeer veel van de conservatieve kritiek aan, maar liet wel kleine aanpassingen doen en liet protestants klinkende elementen uit de Institutio Generalis van het nieuwe missaal verbeteren. De genoemde oude kardinalen lieten het bij een weerstand van woorden en leidden voortaan een teruggetrokken leven in het Vaticaan.

Een daadwerkelijke strijd tegen de Novus Ordo Missae voerde en voert de Rooms-Katholieke Priesterbroederschap Sint Pius X van mgr. Marcel Lefebvre. Overigens gaf de liturgiehervorming en invoering van de Novus Ordo Missae op zich een wezenlijke impuls aan de totstandkoming van het zogenaamde traditionalisme.

Ook kardinaal Joseph Ratzinger, nu Benedictus XVI, heeft in het verleden op misbruiken in de Novus Ordo Missae gewezen. Hij viert de Mis echter wel volgens deze nieuwe liturgie, hoewel hij ook al bij gelegenheden als kardinaal de Tridentijnse Mis vierde. De Novus Ordo Missae ziet hij op zich als een weliswaar correcte - maar kunstmatig gemaakte en niet organisch gegroeide - liturgie, waardoor hij in zijn boeken te kennen gaf op bepaalde gebieden een liturgische herbronning door te willen voeren op basis van de Tridentijnse ritus.

De onderdelen van de Eucharistie in de Novus Ordo Missae

BEGROETING

SCHULDBELIJDENIS EN KYRIE

GLORIA EN OPENINGSGEBED

Eer aan God in den hoge,
en vrede op aarde aan de mensen die Hij liefheeft
Wij loven U.
Wij prijzen en aanbidden U
Wij verheerlijken U en zeggen U dank voor uw grote heerlijkheid
Heer God, hemelse Koning,
God, almachtige Vader
Heer, eniggeboren Zoon, Jezus Christus
Heer God, Lam Gods, Zoon van de Vader
Gij die wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons
Gij die wegneemt de zonde der wereld, aanvaard ons gebed
Gij die zit aan de rechterhand van de Vader, ontferm U over ons
Want Gij alleen zijt de Heilige
Gij alleen de Heer
Gij alleen de Allerhoogste: Jezus Christus
met de heilige Geest in de heerlijkheid van God de Vader.
Amen.

DIENST VAN HET WOORD: Bijbel, psalmen, homilie, geloofsbelijdenis en voorbeden

'Alleluia' (behalve in de vastentijd).
EVANGELIE

HOMILIE

GELOOFSBELIJDENIS (Credo)

(op zondagen en hoogfeesten)

Ik geloof in God, de almachtige Vader,
Schepper van hemel en aarde.
En in Jezus Christus, zijn enige Zoon, onze Heer,
die ontvangen is van de heilige Geest,
geboren uit de maagd Maria
die geleden heeft onder Pontius Pilatus,
is gekruisigd, gestorven en begraven,
die nedergedaald is ter helle,
de derde dag verrezen uit de doden,
die opgestegen is ten hemel,
zit aan de rechterhand van God, de almachtige Vader,
vandaar zal Hij komen oordelen
de levenden en de doden.
Ik geloof in de heilige Geest,
de heilige katholieke kerk,
de gemeenschap van de heiligen;
de vergeving van de zonden;
de verrijzenis van het lichaam;
en het eeuwig leven. Amen.

VOORBEDEN

DIENST VAN DE TAFEL (Eucharistie)

BEREIDING VAN DE GAVEN

GEBED OVER DE GAVEN

EUCHARISTISCH GEBED

PREFATIE EN HEILIG

EPICLESE

CONSECRATIE

ACCLAMATIE

EPICLESE

GEBEDEN OM VOORSPRAAK EN SLOTDOXOLOGIE

ONZE VADER

Onze Vader, die in de hemel zijt
Uw naam worde geheiligd, uw rijk kome,
uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schuld, zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven
En leidt ons niet in bekoring, maar verlos ons van het kwade.

Verlos ons, Heer, van alle kwaad, geef vrede in onze dagen.
Dat wij, gesteund door uw barmhartigheid, vrij mogen zijn van zonde en beveiligd tegen alle onrust
hoopvol wachtend op de komst van Jezus, Messias, uw Zoon.
Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen.

VREDESWENS

BREKING VAN HET BROOD

COMMUNIERITUS

SLOTWOORD EN ZEGEN

ie ook Isisdorusweb Hoe verloopt een H. Mis?