|
De Hervorming in Europa
1517
De Duitse priester Martin Luther (1483-1546) stelt een document op met
95 stellingen over misstanden in de RK kerk, waaronder de aflaat (kwijtschelding
van een periode die vanwege zonde in het vagevuur was door te brengen,
door de Rooms Katholieke Kerk). Hierdoor stelde hij het gezag van de paus
ter sprake. Volgens de legende spijkerde hij de stellingen aan de sdeur
van de Slotkapel in Wittenberg. Na heftige controverse wordt Luther gevraagd
naar Rome te komen om zijn stellingen te verdedigen (1518), maar hij ziet
daar van af en valt het pauselijk systeem nog sterker aan door drie opstellen
en door de er uit voortvloeiende pauselijke veroordeling publiekelijk
te verbranden (1520). In Worms weigert Luther zijn stellingen terug te
nemen (1521).
1518
De Zwitserse hervormer Huldreich Zwingli (1484-1531) begint te prediken
in Zurich.
1530
De Belijdenis van Augsburg, waarin het Protestante geloof van de Duitse
hervormers verwoord wordt, wordt in Augsburg aan de overheid overhandigd.
1533
De Franse theoloogian Johannes , Calvijn (1509-64) begint te prediken
in Parijs, maar wordt gedwongen Frankrijk te ontvluchten.
1534
Het Engelse Parlement vaardigt de 'Act of Supremacy' uit, waarmee formeel
een eind komt aan het gezag van de Paus in Engeland nadat Koning Hendrik
VIII (1491-1547) Hoofd van de Engelse Kerk gemaakt is (1531). Ignatius
van Loyola (1491-1556) sticht de missionaire religieuze orde der Jezuieten
om het Rooms Katholicisme te beschermen tegen de Reformatie.
1536
Johannes Calvijn publiceert zijn Instituties van de Christelijke Religie,
en begint zijn ideeëm over de organisatie van de Kerk in de stadstaat
Geneve in te voeren; hij wordt verbannen in 1538 vanwege de reactie tegen
zijn vernieuwingen.
Denemarken, Noorwegen en IJsland, alle bestuurd door Christia III (1503-59),
worden bekeerd tot het Lutheranisme.
1536-9
In Engeland schaft Henry Vlll de kloosters af en confisceert hun bezit;
populaire onvrede leidt tot de
'Pilgrimage of Grace', een serie gewapende demonstraties in het Noorden
van Engeland in 1536-7.
1541
Calvijn keert terug naar Geneve en vestigt een theocratie die bijna de
alle zaken regelt in de stad.
George Wishart (c.1513-46) begint te prediken in Scotland; hij wordt op
de brandstapel gebracht in 1546, maar inspireert John Knox (c.1513-72)
om aan een Schotse Reformatie te werken.
1545-63
Een serie vergaeringen van de Rooms Katholieke Kerk (bekend als het Concilie
van Trente) begint in Trente in Italie, en bestudeert en herformuleert
de kerkleer. Hiermee wordt de Contra-Reformatie ingezet, een algemene
missionaire hervormingsbeweging binnen de RK kerk die tegenwicht moet
geven aan de Protestantse Hervorming.
1549
In Engeland bevordert de 'Act of Uniformity' protestantse gebruiken zoals
het eerste Book of Common Prayer (grotendeels gemaakt door Thomas Cranmer
(1489-1556)); een dergelijke Act of Uniformity in 1552 introduceert het
tweede Book of Common Prayer.
1553
Als de RK Koningin Mary I (1516-58) op de troon komt herroept zij de religieuze
wetgeving van haar voorganger Koning Edward VI (1537-53).
1555
De princen en steden van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie accepteren
de Vrede van Augsburg: Iedere vorst bepaalt welke religie in zijn gebied
geldt.
1557
In Schotland wordt in het eerste Nationaal Covenant van de 'Lords of the
Congregation' het voornemen uitgesproken het juk van het Rooms Katholicisme
af te werpen.
1559
In Engeland wordt met de 'Act of Supremacy' de nieuwe Koningin Elizabeth
I (1533-1603) aangesteld als Hoofd van de Engelise Kerk.
1560
In Schotland wordt het Rooms Katholicisme afgezworen in het 'Reformation
Parliament' en de viering van de Mis wordt verboden. De Kerk van Schotland
wordt gesticht door John Knox, die een sleutelrol speelt in de opstelling
van de Schotse Belijdenis, het 'First Book of Discipline' en het 'Book
of Common Order'.
1562-98
Frankrijk wordt verdeeld door een burgeroorlog over het Protestantisme
en de troonsopvolging. De oorlog eindigt als de sterke Protestantse (Huguenoot)
Hendrik IV (1553-1610) op de troon komt (1589), zich bekeert tot het Rooms
Katholicisme (1593), en het Edict van Nantes (1598) uitvaardigt dat vrijheid
van Godsdienst in heel Frankrijk garandeert.
1568
Zeven van de door Spanje geregeerde provincies in de Nederlanden komen
in opstand en beginnen de 80-jarige oorlog. Hoewel de oorlog vooral een
onafhankelijkheidsstrijd was, ontstond deze gedeeltelijk naar aanleiding
van de vervolging van Protestanten.
1572
Franse Hugenoten in Paris worden vermoord op last van Koning Karel IX
(1550-74) in de St Bartholomeus Nacht.
1618
Een Boheemse opstand tegen het gezag van de Habsburgers begint de 30-jarige
Oorlog. Oorspronkelijk een strijd over de rechten van Calvinisten in het
Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie, werd het een slepende machtsstrijd
tussen de machten in Europa - Frankrijk, de Duitse staten, de Habsburgse
keizers en hun neven, de koningen van Spanje, Denemarken en Zweden - en
resulteerde het in de verwoesting en ontvolking van grote delen van Duitsland.
1648
De Vrede van Münster (Westfalen) beeïndigt de 30-jarige Oorlog
en de 80-jarige Oorlog; Frankrijk en Zweden winnen grondgebied en de Nederlandse
onafhankelijkheid wordt erkend, net als het principe dat de Keizer niet
ingrijpt in de zaken van de soevereine staten. Hierdoor heeft de keizer
voortaan enkel nominaar gezag in Duitsland.
KAREL V
LUTHERANISME
ZWINGLIISME EN CALVINISME
PURITANISME
REFORMATIE IN NEDERLAND
|
LITURGIE
&CETERA 
