NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

 LITURGIE &CETERA Thema's
  Kerkelijk Jaar
Hoofddienst   Getijden   Devotie   Uitingsvormen  

Liturgie

LITURGIEK
Liturgiek TVG

Liturgiegeschiedenis

Joods

Vroeg Christelijk

Oosters Orthodox

Westers Katholiek

Protestants

HYMNOLOGIE

Geschiedenis van de Hymnodie

Oud Joodse Hymnodie
Vroeg Christelijke Hymnodie
Griekse Hymnodie tot 900AD
Latijnse Hymnodie
Lutherse Hymnodie
Calvinistische (Franse) Psalmodie
Nederlandse Gemeentezang
na de Reformatie
Engelse Hymnodie

Muziekgeschiedenis



Ambrosius van Milaan



Ambrosius (ca. 340 - 397) is belangrijk in de geschiedenis van de hymnodie (net als Hilarius van Poitiers) in de ontwikkeling van rijmende gezangen met een vast metrum [zie Het Vroegste Begin van de Hymnody]. Voor Ambrosius waren gezangen niet in een vaste versvorm en in een prozastijl zoals het Gloria en het Te Deum. Augustinus verhaalde dat Ambrosius eenvoudige gezangen schreef bij de metrical melodieën van de Romeinse soldaten (aantal lettergrepen per regel: 8.8.8.8.) om Trinitarische theologie aan het volk te leren in een periode dat er veel te doen was over de Ariaanse ketterij (Confessiones, Boek IX, Hoofdstuk 6). De Arianen gebruikten met succes gezangen om hun ideologie te verspreiden. Na ca. 400 AD werden alle metrische gezangen "Ambrosiaanse Gezangen" genoemd.

Augustinus verhaalt (CONFESSIONES IX.vi) dat Ambrosius gezangen schreef om zijn gemeente te troosten en te bemoedigen terwijl zij de Ariaanse belegering van de basilicas van Milaan weerstonden. Hoewel hij niet de eerste was die gezangen maakte voor liturgisch gebruik (dat was waarschijnlijk HILARIUS VAN POITIERS), wordt Ambrosius traditioneel gezien als de "vader van de Christelijke Hymnodie." BENEDICTUS gebruikte in zijn REGEL de term ambrosianum als aanduiding van "gezang," en het distinctieve "Ambrosiaanse" quantitatieve metrum (jambische dimeter - 8.8.8.8,) werd veel nagevolgd zodat veel gezangen doorgingen voor Ambrosiaans in de Middeleeuwen. Al in de negende eeuw twijfelde Walahfrid Strabo of Ambrosius al de gezangen geschreven kon hebben die traditioneel aan hem toegeschreven werden:

Niettemin moet begrepen worden dat vele gezngen geacht worden door Ambrosius gecomponeerd te zijn die nooit door die man gemaakt zijn. Want het lijkt ongeloofwaardig dat hij sommige [gezangen] componeerde die in grote aantallen gevonden worden, dat wil zeggen, [diegenen] die, zonder samenhang van ideeën, een boersheid in hun woordgebruik laten zien die niet gebruikelijk is in Ambrosius. (MGH Legum Sectio III, Capitularia Regum Francorum 2.506)

Het auteurschap van Ambrosius is slechts zeker voor vier gezangen die Augustinus noemt: Aeterne rerum conditor, Iam surgit hora tertia, Deus creator omnium, and Intende qui regis Israel. De volgende veertien worden tegenwoordig aan hem toegeschreven:

1. Aeterne rerum conditor (Maker of all, eternal King)
2. Splendor paternae gloriae (O Splendor of God's Glory)
3. Iam sol recedit igneus (As Fades the Glowing Orb of Day)
4. Iam surgit hora tertia
5. Intende qui regis Israel
6. Amore Christi nobilis
7. In luminans altissimus
8. Agnes beatae virginis
9. Hic est dies verus Dei
10. Victor Nabor Felix pii
11. Grates tibi, Iesu, novas
12. Apostolorum passio
13. Apostolorum supparem
14. Aeterna Christi munera

Andere gezangen die wel aan Ambrosius werden toegeschreven zijn:

1. Lux beata Trinitas (O Trinity of Blessed Light)
2. Aurora iam spargit polum (The Dawn is Sprinkling in the East)
5. Nunc, Sancte nobis, Spiritus (ComeE, Holy Ghost, who ever One)
6. Rector Potens, verax Deus (O God of truth, O Lord of might)
7. Rerum, Deus, tenax vigor (O Strength and Stay upholding all creation)
8. Somno refectis artubus ( Our Limbs Refreshed with Slumber Now)
9. Deus creator omnium (God That All Things Didst Create)

[Zie de Ansaxdat full-text database, Queen Elizabeth II Library at Memorial University, St John's, Newfoundland: Hymni]

Zie engelstalige Links

Ambrose Biography 1 (from the Catholic Encyclopedia)

Ambrose Biography 2 (from the Ecole Initiative)

AMBROSE: POTENT LEADER YET SERVANT of CHRIST (gospelcom.net)

Ambrose (Anglicans Online)

Hymns by St. Ambrose (from the Ansaxdat full-text database, Queen Elizabeth II Library at Memorial University, St John's, Newfoundland)

Ambrosian chant (from the Catholic Encyclopedia)

The Ambrosian Rite (from the Catholic Encyclopedia)

Gloria in excelsis Deo (scanned pic from the Ambrosian Rite -- ancient heightened neumes)
Gloria in excelsis Deo (scanned pic of a transcription by the Solesmes monks)

On the hymns of St. Ambrose (from the AnsaxDat Database, Memorial University, St John's, Newfoundland)

Zie Het vroegste begin van de Hymnodie

Ambrose in Anglo-Saxon England (from the Ansaxdat full-text database, Queen Elizabeth II Library at Memorial University, St John's, Newfoundland)

Uit Preek tegen Auxentius bij het opgeven van de Basilicas.

Ze verklaren dat het volk misleid is door de verzen van mijn gezangen.en ik ontken dat zeker niet. Dat zijn verheven verzen en er is niets krachtigers. Want wat heeft meer kracht dan de erkenning van de Triniteit die dagelijks gevierd wordt door de monden van al het volk? Allen wedijveren met elkaar in het belijden van het geloof en weten hoe de Vader, Zoon en Heilige Geest te prijzen met verzen. Zo zijn ze allen leraren geworden die nauwelijks discipelen kunnen zijn.