NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

 LITURGIE &CETERA Thema's
  Kerkelijk Jaar
Hoofddienst   Getijden   Devotie   Uitingsvormen  

Liturgie

LITURGIEK
Liturgiek TVG

Liturgiegeschiedenis

Joods

Vroeg Christelijk

Oosters Orthodox

Westers Katholiek

Protestants

HYMNOLOGIE

Geschiedenis van de Hymnodie

Oud Joodse Hymnodie
Vroeg Christelijke Hymnodie
Griekse Hymnodie tot 900AD
Latijnse Hymnodie
Lutherse Hymnodie
Calvinistische (Franse) Psalmodie
Nederlandse Gemeentezang
na de Reformatie
Engelse Hymnodie

Muziekgeschiedenis



Maarten Luther en gemeentezang

Martin Luther
(1483-1546)


Maarten Luther is belangrijk in de geschiedenis van de hymnodie omdat hij de gemeentezang opnieuw een belangrijke plaats gaf in de eredienst. Bovendien schreef hij gezangteksten en componeerde hij gezangmelodieën. Net als later Johannes Calvijn was hij een prominente theologische leider in de Protestantse Reformatie. Hij vestigde de [Evangelisch] Lutherse Kerk in Duitsland. Het Lutheranism verspreidde zich door heel Europa (met name door Scandinavie) en Noord Amerika.

Aanvankelijk had Luther niet de bedoeling om zich af te scheiden van de Rooms-Katholieke Kerk, maar om deze kerk te hervormen. Wat hij wilde hervormen was o.a.:

  • De Mis moest gehouden worden in de volkstaal -- Duits en niet Latijn.
  • De Bijbelmoest vertaald worden in de volkstaal zodat iedereen die kon lezen ook de Bijbel kon lezen.
  • De traditie van gemeentezang moest terugkomen in de Mis.

Luther had rechtvaardiging door het geloof (niet door werken) centraal gesteld.

Lees een kort artikel over Rechtvaardigin door het geloof op de site BELIEVE.
Lees een uitgebreid artkel over Rechtvaardiging uit de New Catholic Encyclopedia.
Lees wat Luther te zeggen had over Rechtvaardiging door het Geloof.
Lees wat Luther te zeggen had over geloof.

Om zijn theologische ideeën uit te dragen schree Luther een Katechismus.

Om eendracht te scheppen onder de prinsen en in de steden van zijn Duitse gebiedsdelen, liet Keizer Karel V Philip Melanchthon, een vriend van Maarten Luther en Nieuw Testamentisch Professor aan de Universiteit van Wittenberg een gemeenschappelijke belijdenis voor de Lutherse gebieden opstellen. Het resulterende document was de Augsburgse Confessie van 1530.

Maarten Luther was betrokken bij de publicatie van meerdere gezangboeken, in het bijzonder het Achtliederbuch, 1524. Zie Belangrijke Lutherse Gezangboeken.

Luther's theologische stellingname is duidelijk in zijn gezangen. Lees een artikel over Luther's gezangen door Leonard Woolsey Bacon.

Hier is een aantal van Luther's bekendste gezangen:

"Een vaste burcht is onze God" (Ein' feste burg) -- Liedboek gez 401
"Uit angst en nood stijgt mijn gebed" (Aus tiefer not) -- Liedboek gez 19
"Ik ben een engel van de Heer" (Von himmel hoch) Liedboek gez 133
"Die in de dood gebonden lag" (Christ lag in todesbanden) -- Liedboek gez 203

verder Liedboek gez 24, 48, 122, 142, 146, 165, 204, 240, 241, 272, 310, 331, 354, 402

Luther had uitgesproken ideeën over kerkmuziek, en in het bijzonder gemeentezang. Lees de voorwoorden van enige gezangbundels waar Luther bij betrokken was:

Voorwoord 1 bijGeystliche Gsangbuechlin, 1524
Voorwoord 2 bijChristliche Geseng, Wittenberg 1542
Voorwoord 3 bij het Gezangboek dat te Wittenberg werd gedrukt door Joseph Klug (Geistliche Lieder auff new gehessert), 1543
Voorwoord 4 bij Valentinus Bapst's Gezangboek (Geystliche Lieder), Leipzig, 1545
Zie de gescande pagina's van een origineel Achtliederbuch, 1524 (Wurttembergische Landesbiblioteck, Stuttgart, Germany)
Luther was muzikaal ontwikkeld en schreef gezang melodieën (verdeutschte bijvoorbeeld gregoriaanse gezangen) (koralen). Luister naar de originele versies van enige van zijn bekendste melodieën: (MIDI)

EIN' FESTE BERG ("Een vaste burcht") -- liedboek gez 401
AUS TIEFER NOT ("Uit angst en nood stijgt mijn gebed") -- liedboek gez 19
VOM HIMMEL HOCH ("Ik ben een engel van de Heer") -- Liedboek gez 133
CHRIST LAG IN TODESBANDEN ("Die in de dood gebonden lag") -- Liedboek gez 203


Lees een beknopt artikel over Maarten Luther op de site Believe.
Lees een uitgebreid artikel over Maarten Luther in de Catholic Encyclopedia.
Lees een beknopt artikel over De Reformatie op de site Believe.
Lees een uitgebreid artikel over De Reformatie in de Catholic Encyclopedia.
Lees een beknopt artikel over de Radicale Reformatie (Wederdopers of Anabaptisten) op de site Believe.
Lees over Maarten Luther bij Project Wittenberg, Concordia Theological Seminary, Fort Wayne, IN.
Lees Maarten Luther's Gezangen in het Duits (met Englelse vertaling (Project Wittenberg)
Lees Luther's 95 Stellingen.
Lees Geselecteerd werken van Maarten Luther (Project Wittenberg)

Lees een kritische behandeling van Luther's 95 Stellingen door Wesley Calvert (Notre Dame University): An Analysis of Luther's 95 Theses.

Lees over de geschiedenis van het Lutherse Koraal.
Lees een verscheidenheid aan primaire bronnen uit de tijd van de Reformatie op de site Internet Medieval Sourcebook.
Zie Chronology of Reformation History. ( Reformation history class at Yale University.)

Download een 17 pagina lang PDF bestand over Lutherse Kerkmuziek, hymnodie, liturgie, etc: Giving God the Glory Through Music (KuschelMusic.PDF) door: Harlyn J. Kuschel.

Enige sites gewijd aan Maarten Luther en Luthers geloven

Voor een korte inleiding in het leven en de theologie van Maarten Luther, zie Martin Luther en Lutheranism, in het bijzonder The Lutheran Tradition: Doctrines [op de site Believe].

Voor een uitgebreide bespreking van Lutherse geschiedenis en theologie zie Martin Luther en Lutheranism [in de Catholic Encyclopedia.]

All about Martin Luther (Michigan State University)
Life and Times of Martin Luther (Wittenberg University)
Luther's Gezangen in Duits en Engels (The Wittenberg Project)
De Luther Bijbel (Library at Cornell University)
De Lutherse Mis van 1526 (The Wittenberg Project, Concordia Theological Seminary)
De Muzikale Hervormingen van Maarten Luther (Charles K. Moss, Composers.net)

Enige sites gewijd aan de Protestantse Reformatie