NOEME WILLEM
VISSER Wie en Waarom

Liturgie LITURGIEK Liturgiek TVG Liturgiegeschiedenis Joods Vroeg Christelijk Oosters Orthodox Westers Katholiek Protestants

HYMNOLOGIE Geschiedenis van de Hymnodie Oud Joodse Hymnodie Vroeg Christelijke Hymnodie Griekse Hymnodie tot 900AD Latijnse Hymnodie Lutherse Hymnodie Calvinistische (Franse) Psalmodie Nederlandse Gemeentezang na de Reformatie Engelse Hymnodie Muziekgeschiedenis Kunstgeschiedenis Prehistorie, Oudheid en Vroege Middeleeuwen Renaissance Barok en Rococo Negentiende Eeuw Twintigste Eeuw

Bouwkunst. De Byzantijnse bouwkunst past voor het eerst de koepel in de kerkbouw toe. Deze werd echter niet, zoals in Rome, op een ronde muur opgetrokken maar op pendentieven, boldriehoeken, die de druk op de zware pijlers overbrengen.

Afbeelding: Koepelgewelf op pendentieven (zie Glossarium van de Bouwkunde)

Van de San Vitale te Ravenna, een centraalbouw op een achthoekig grondplan, wordt de koepel door acht pijlers gedragen.

De koepel van het hoofdbouwwerk van Byzantium, de Aya Sofia,
wordt slechts door vier enorme pijlers gedragen.

Men trachtte daar de centraal- met de axiaalbouw te combineren door aan twee kanten
zuilenrijen tussen de pijlers te plaatsen. De open zijden werden vergroot door twee halve koepels. De hoofdkoepel werd zijn zwaarte ontnomen door deze op een kring van vensters te plaatsen. Het licht-en-ruimte-effect zijn geweldig. Het interieur is met prachtige steensoorten en mozaïeken versierd. De kapitelen zijn zeer fijn decoratief bewerkt. Zij hebben, evenals de abacus, de vorm van een omgekeerde en afgeknotte piramide. In tegenstelling tot de Romeinse koepelgewelven blijft de vorm hier van buitenaf duidelijk zichtbaar. Het exterieur is overigens zeer eenvoudig. Deze door Justinianus in 537 gewijde kerk bleef eeuwenlang een bron van inspiratie voor de christelijke bouwmeester. Nog in de 11de eeuw, bij de bouw van de San Marco te Venetie, bleef de Aya Sofia het ornte grote voorbeeld.