Psalmen

Psalmen (Hebreeuws: Tehilim, of "lofprijzing") is een boek uit de Hebreeuwse Bijbel, onderdeel van de "Geschriften" of Ketuvim.

Een afzonderlijk gedrukt boek met Psalmen voor gebruik in de eredienst wordt Psalter genoemd.

Inhoud 1 Etymologie 2 Samenstelling en nummering 2.1 Nummering 2.2 Andere psalmen 3 Auteurs en toeschrijving 4 Indeling van het boek 5 Psalm vormen 6 Gebruik van de Psalmen in Joodse rituelen 7 De Psalmen in de Christelijke eredienst 7.1 Byzantijns gebruik 7.2 Roomsn Katholiek gebruik 7.3 Protestant gebruik 7.4 Anglicaans gebruik 8 Psalmen voor nu 9 Psalmen op muziek 10 Zie ook

Etymologie Het woord psalm is afgeleid van het Griekse Psalmoi, oorspronkelijk betekende dit "liederen bij de harp", van psallein "spelen op een snaarinstrument". Samenstelling en nummering

Psalmen- -(Tehilim) Psalm 1- --Psalm 2- --Psalm 12 - --Psalm 22- --Psalm 23- -- Ps 27 -- - Ps 29-- -Psalm 30- Psalm 32-- Psalm 33- Psalm 36--Psalm 37--Psalm 48--Psalm 51- -- Psalm 64 -- - Psalm 65- --Psalm 67 - --Psalm 72- --Psalm 74- --Psalm 78- -- Psalm 83- -- Psalm 89- -- Psalm 91- -- Psalm 92- -- Psalm 95- -- Psalm 98- -- Psalm 100 - --Psalm 103- -- Psalm 104- -- Psalm 109- --Ps 110----Ps 114-- - Psalm 119 -- -Psalm 130- -- Psalm 137--Psalm 138--Psalm 139--Psalm 145--Psalm 147- -- Psalm 150 - -- Psalm 151- -- Psalms 152-- -155 Complete Psalmen 1-150 Hebreeuws Grieks Septuagint Latijn Vulgaat Wycliffe versie King James versie Amerikaanse Standaard versie World English version

Het boek der Psalmen bevat 150 psalmen, elk op zich een religieus lied, hoewel een of twee uitzonderlijk lang zijn en eigenlijk een verzameling liederen zijn. Toen de Bijbel werd opgedeeld in hoofdstukken, kreeg elke Psalm zijn eigen hoofdstuk.

Nummering

De organisatie en nummering van de Psalmen verschilt enigszins tussen de (Masoretische) Hebreeuwse en de Griekse (Septuagint) manuscripten:

Hebreeuwse Psalmen Griekse Psalmen 1 - 8 9 - 10 9 11 - 113 10 - 112 114 - 115 113 116 114 - 115 117 - 146 116 - 145 147 146 - 147 148 - 150

De organizatie en nummering van de Psalmen verschilt enigszins tussen de (Masoretische) Hebreeuwse en de Griekse (Septuagint) manuscripten:

Christelijke tradities verschillen:

• Protestante vertalingen gebruike de Hebreeuwse nummering;
• Oosters Orthodoxe vertalingen zijn gebaseerd op de Griekse nummering;
• Rooms Katholieke officiele liturgische teksten volgen de Griekse nummering, maar moderne Rooms Katholieke vertalingen gebruiken vaak de Hebreeuwse nummering, met tussen haakjes de Griekse nummering (of omgekeerd).

Hier gebruiken we de Hebreeuwse nummering.

Andere psalmen

De meeste manuscripten van de Septuagint hebben ook een Psalm 151, deze is dus ook te vinden in Oosters Orthodoxe vertalingen; een Hebreeuwse versie van dit gedicht werd gevonden in de Psalmen Rol van de Dode Zee Rollen. De psalmen Rol geeft de Psalmen in een andere volgorde dan de bekende en bevat ook een aantal niet-canonieke gedichten en hymnes.

Auteurschap en toeschrijvingen

Zowel in de Joodse exegese als in de Christelijke traditie worden veel psalmen toegeschreven aan koning David. Boven veel liederen wordt David dan ook als auteur genoemd, maar men moet bedenken dat deze toevoegng van latere tijd is. De kerkvaders verwijzen dan ook naar 'David' of naar de 'Profeet' wanneer ze het boek der psalmen bedoelen, zelfs vaak zonder verwijzing naar vers of psalmnummer, aangezien ze deze als verworven kennis beschouwden. De historisch-kritische exegese heeft deze houding ondergraven en thans wordt de davidische oorsprong van de psalmen net zoals het auteurschap van Mozes met betrekking tot de Pentateuch, de eerste vijf boeken van het Oude Testament, als een relict uit vervlogen tijden beschouwd. Een deel van de psalmen (bijvoorbeeld 3 - 9, 11 - 32) begint met de aanduiding dat ze door koning David geschreven zijn. Deze opschriften verwijzen naar gebeurtenissen uit Davids leven zoals die zijn opgetekend in het Bijbelboek Samuel. David werd soms wel 'de liefelijke psalmist van Israël' genoemd. Sommige andere psalmen (50, 73 - 83) worden volgens het opschrift toegeschreven aan Asaf, onder Salomo een van de koorleiders in de tempel te Jeruzalem.

In totaal noemt het boek der psalmen zes schrijvers bij name. Enkele zijn nakomelingen van Asaf. Deze psalmen kwamen uiteindelijk op naam van Asaf zelf. De zonen van Korach schreven ook psalmen. Zij vormden een familie van zangers. De schrijvers van het Boek der Psalmen zijn:

• David (73 psalmen)
• Mozes (1 psalm)
• Salomo (2 psalmen)
• Asaf (7 psalmen; zijn nakomelingen schreven 5 psalmen)
• Zonen van Korach (11 psalmen) (één hiervan wordt ook aan Heman toegeschreven)
• Ethan (1 psalm)

De kinderen van Korach, die een belangrijke rol vervulden bij de tempelzangen, waren de zangers van Psalm 42, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 84, 85, 87, en 88.

Van 50 psalmen is nooit bekend geworden wie de schrijver ervan was, omdat dit in het opschrift in de betreffende psalmen ontbreekt.

Eén psalm is dubbel opgenomen: psalm 14 is ook psalm 53.

Psalm 9 en 10 zijn in werkelijkheid één psalm. Dat blijkt uit het feit dat ze samen een acrostichon vormen.

Psalm 18 komt overeen met II Samuel 22.

Joodse en Islamitische overlevering schrijft de Psalmen toe aan of David (73 dragen David's naam), die zich zou gebaseerd hebben op de geschriften van tien oude psalmisten (o.a. Adam en Mozes). Tegenwoordig worden ze veelal gezien als het product van verscheidene auteurs of groepen auteurs. De meeste Psalmen hebben een opschrift (vaak verschillend in de Masoretische en Septuagint tradities, of ontbrekend in een van beide). Het opschrift schrijft een psalm toe aan een auteur of zegt (vaak nogal cryptisch) iets over de omstandigheden van het ontstaan of gebruik; 73 van deze opschriften noemen David als auteur. Omdat de Psalmen pas vanaf de 6e eeuw voor Chr. (bijna een halve eeuw na David's regering) zijn ze eerst eeuwen lang mondeling overgeleverd.

Psalm 39, 62, en 77 zijn verbonden met Jeduthun, op zijn manier te zingen of in zijn koor. Psalm 50 and 73 - 83 zijn verbonden met Asaf, als koorleider, te zingen in de eredienst voor God. De toeschrijvingen van Psalm 42, 44 - 49, 84, 85, 87, en 88 stellen dat de "zonen van Korach" de liederen verzorgden en zongen; 2 Kronieken 20:19 geeft aan dat deze groep een leidend deel van de Korathitische zangers vormde.

Psalm 18 is (met kleine verschillen) ook te vinden in 2 Samuel 22, en is wel bekend als het Lied van David.

Indeling van het boek

De psalmen worden in vijf boeken verdeeld naar analogie met de Pentateuch. Ze eindigen alle met een lofverheffing (doxologie, een halleluja of amen) tot eer van God en waren afzonderlijke boekrollen. (Voor de Oosters Orthodoxe indeling in twintig kathismata, zie Oosters Orthodox gebruik, onder)

1. Het eerste boek bevat 41 psalmen, voornamelijk toegeschreven aan David, met uitzondering van 1, 2, 10 en 33. Waarschijnlijk is dit het oudste deel.
2. Het tweede boek bevat 31 psalmen (42 - 72), waarvan er 18 aan David worden toegeschreven, en 1 (Ps 72) aan Salomo. De overige zijn anoniem.
3. Het derde boek bevat slechts 17 psalmen (73 - 89). Psalm 86 wordt toegeschreven aan David, Psalm 88 aan Heman de Ezrahiet, en Psalm 89 aan Ethan de Ezrahiet.
4. Het vierde boek bevat eveneens 17 psalmen (90 - 106); de 90e wordt aan Mozes toegeschreven, Psalms 101 en 103 aan David.
5. Het vijfde boek bevat de overige 44 psalmen (107 - 150). 15 hiervan worden aan David toegeschreven en de 127e wordt aan Salomo toegerekend.

Psalm 136 wordt "het groot Hallel" genoemd, maar de Talmud noemt hierbij ook Psalms 120 - 135. De psalmen n 113 - 118 worden het Halleel genoemd dat bij de drie grote joodse feesten wordt gezongen, (Pasen, Wekenfeest, en Loofhuttenfeest); en bij de nieuwe maan; en op de acht dagen van Chanukkah. Een licht afwijkende versie van Psalm 136 is gevonden in de Dode Zee Rollen.

Psalm 120 - 134 worden de Liederen van de Opgang genoemd en worden beschouwd als liederen gebruikt door pelgrims naar de Tempel in Jeruzalem.

Psalm 119 is de langste Psalm, bestaand uit 176 versen, in series van acht versen, elk beginnenn met een van de 22 Hebreeuwse letters. Verscheidene andere Psalmen hebben ook een alfabetische indeling. Deze psalmen behoren waarschijnlijk tot de (late) geschreven traditie.

Psalm 117 is de kortste Psalm, en heeft maar twee verzen.

In de Vulgata zijn de psalmen 10 en 11 samengevoegd, waardoor de indeling van de psalmen afwijkt. Uiteindelijk zijn er toch 150 psalmen, doordat psalm 147 in tweeën gedeeld wordt.

Ook de versnummering kan afwijken. In veel vertalingen is het opschrift van de psalmen als eerste vers geteld, en in andere vertalingen niet. Het gevolg is dat de nummering van de verzen van sommige psalmen uit de pas kan lopen.

Hoewel er verband tussen de psalmen te zien is, is er geen strakke rationele indeling. Daarom worden de psalmen vaak in genre onderverdeeld: 1. Naar gebedsvorm: Lofpsalm, Smeekpsalm, Dankpsalm, Vloekpsalm 2. Naar inhoud: Koningspsalm, Wijsheidspsalm, Wetspsalm, Sionspsalm 3. Naar setting: Bedevaartspsalm, Processiepsalm, Intochtspsalm

Het is wel mogelijk dat een psalm in meerdere categorieën valt: zo kan een lofpsalm ook een koningspsalm zijn. Deze doublure geldt natuurlijk niet binnen dezelfde categorie: een lofpsalm kan niet ook nog een smeekpsalm zijn.

 

Psalm vormen

Psalmen worden wel in de volgende categorieën ingedeeld

1. Hymnes
2. Vervloekings Psalmen
3. Individuele klaagliederen
4. Gemeenschappelijke klaagliederen
5. Liederen van Vertrouwen
6. Individuele Dank Psalmen
7. Konings Psalmen
8. Wijsheids Psalmen
9. Pelgrims Psalmen
10. Liturgische Psalmen

Psalm vormen of typen omvatten ook Liederen van Sion - Psalms 48, 76, 84, 87, 122, 134; Historische Litanieën - Psalms 78, 105, 106, 135, 136; Pelgrims Liturgieën - Psalms 81, 21; Introitus Liturgieën - Psalms 15, 24; Oordeels Liturgieën - Psalms 50, 82; Gemengde Typen - 36, 40, 41, 68

Walter Brueggemann gebruikt de indeling: Orientatie, Disorientatie, Herorientatie.